حق بر محیط زیست سالم؛ قربانی بحران غزه

به گزارش آرسل «مجید اکبرپور» در یادداشتی «حق بر محیط زیست سالم؛ قربانیان بحران غزه» نوشت: حمله هفتم اکتبر حماس به مواضع رژیم صهیونیستی حملات زمینی و هوایی گسترده دولت در غزه مجموعه ای از موارد نقض حقوق بشر توسط این رژیم بود و هنوز هم ادامه دارد. نتیجه این حمله جنون آمیز یک بحران انسانی بی سابقه در نوار غزه است که منجر به کمبود مراقبت های بهداشتی غذا آب سالم دارو و سوخت و قطع برق و ارتباطات شده است. این علاوه بر مرگ 53000 فلسطینی از جمله بیش از 17000 کودک است.

یکی از مناطقی که تحت تاثیر این حملات قرار گرفته محیط زیست غزه است که آسیب های جبران ناپذیری دیده است. رژیم سوابق زیادی در استفاده از این روش علیه دشمنان خود دارد. به عنوان مثال در خصوص مسئله آب که یکی از مناطق مهم زیست محیطی است رژیم اشغالگر اقدامات تجاوزکارانه ای را برای بهره برداری از منابع آبی کرانه باختری بلندی های جولان و … انجام داده تا ساکنان اصلی را وادار کند. این اقدامات برای جابجایی این اراضی نه تنها شامل سرزمین های اشغالی بلکه کشورهای همسایه نیز می شود.

این رژیم در جنگ غزه از این استراتژی به عنوان سلاحی موثر برای پیشبرد اهداف خود استفاده کرده است. بمباران شدید غزه در ماه های پس از عملیات 7 اکتبر منجر به تخریب گسترده منابع آبی و غذایی غزه شد. اگرچه فعالیت اصلی و منبع غذایی غزه ماهیگیری و کشاورزی است اما حجم زیاد فاضلاب آلوده وارد شده به دریای مدیترانه به فعالیت های ماهیگیری آسیب رسانده و کمیت و کیفیت صید را به میزان قابل توجهی کاهش داده است. از سوی دیگر عقب نشینی اسرائیل از آب های زیرزمینی غزه منابع آبی این منطقه را چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی به میزان قابل توجهی کاهش داده است.

بر اساس گزارش یونیسف در سال 2019 کمتر از 10 درصد مردم غزه به آب آشامیدنی سالم دسترسی داشتند و این تعداد قطعا در حال حاضر بسیار کمتر است زیرا زیرساخت های آب عملاً تخریب شده و تا حدی مسدود شده است. با یک محاصره کامل جایگزین شده است. کشاورزی جنگ اخیر مقدار زیادی از زمین های کشاورزی غزه را ویران کرده است. در واقع هدف قرار دادن منطقه کوچکی مانند غزه با هزاران تن بمب به معنای از بین بردن امکان حیات در آن منطقه جغرافیایی است. روشی به نام زمین سوخته که به طور غیرمستقیم با آلودگی محیط زیست و جلوگیری از دسترسی به منابع طبیعی و تأثیر بر منابع آب و مواد غذایی درصدد آوارگی فلسطینیان از غزه است.

این در حالی است که اهمیت و جایگاه محیط زیست در رابطه با حقوق بشر انکارناپذیر است; زیرا بدون شک توجه به محیط زیست لازمه برخورداری از سایر حقوق بشر است و بدون در نظر گرفتن محیط انسانی و طبیعی دسترسی به سایر حقوق بشر با مشکل مواجه خواهد شد. علاوه بر این حق برخورداری از محیط زیست سالم به عنوان مهمترین بستر پیوند حقوق بشر با محیط زیست در چارچوب نسل سوم حقوق بشر شناخته شده است. این رابطه ناگسستنی بین حقوق بشر و محیط زیست توسط اسنادی مانند اعلامیه استکهلم 1972 و اعلامیه ریو در سال 1995 تأیید شده است که بیان می کند هر انسانی حق استفاده از محیط زیست همراه با مسئولیت ها و حمایت قانونی از انسان ها را دارد. . حقوق به طور فزاینده ای در دستیابی به حفاظت از محیط زیست مؤثر است.

در 28 ژوئیه 2022 توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان یک حقوق بشر به رسمیت شناخته شد. این حق در جنگ غزه به شدت نقض شده است. این حقوق شامل نمونه های بسیاری از حقوق بشر است که به شدت نقض شده است. از مهمترین این حقوق می توان به حق سلامت حق دسترسی به آب آشامیدنی سالم و حق غذا اشاره کرد. این حقوق در بسیاری از اسناد بین المللی به وضوح مورد تاکید قرار گرفته است اما با وجود این تکرار و علنی بودن رژیم صهیونیستی و حق امنیت غذایی و به تبع آن سلامت آن را به فجیع ترین شکل ممکن زیر پا گذاشته است. تا حدی بالاتر حقوق زیست محیطی زندگی سالم فلسطینیان ساکن غزه را به شدت مختل کرده است.

علاوه بر این حقوق بشردوستانه نیز به وضوح استانداردهایی را برای حفاظت از محیط زیست تعیین می کند. از جمله اقدامات اخیر در این زمینه می توان به تدوین اولین اصول و قواعد به عنوان پیش نویس حفاظت از محیط زیست در مخاصمات مسلحانه اشاره کرد که توسط کمیسیون حقوق بین الملل در سال 2019 منتشر شد. علاوه بر این کمیته بین المللی صلیب سرخ دستورالعمل های سال 1994 خود را درباره حفاظت از محیط زیست طبیعی در درگیری های مسلحانه در سال 2020 به روزرسانی کرد تا دیدگاه جدیدی در مورد حقوق بشردوستانه بین المللی برای حفاظت از محیط زیست در هنگام درگیری های مسلحانه ارائه کند.

با این به روز رسانی ها محیط زیست در حقوق بشردوستانه بین المللی به عنوان دارایی غیرنظامی که از حمله مصون است تعیین می شود و این مصونیت مطلق باقی می ماند مگر اینکه ضرورت نظامی حمله را توجیه کند. این دسته که در آن کل محیط زیست ذاتا غیرنظامی است مورد توافق کمیته بین المللی صلیب سرخ و کمیسیون حقوق بین الملل است. بر این اساس در هنگام حمله نظامی باید اصول و قواعد حقوق بشردوستانه مانند انزوا ضرورت و احتیاط را در نظر گرفت تا آسیب های ناشی از حمله نظامی به محیط زیست به حداقل برسد. رژیم صهیونیستی در جنگ غزه موازین حقوق بشر زیست محیطی را زیر پا گذاشت و سه اصل فوق را در نظر نگرفت.

این سامانه به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم کار می کرد. رژیم صهیونیستی از یک سو با تخریب و آلوده کردن منابع آب آشامیدنی و مزارع کشاورزی غزه امنیت غذایی مردم غزه را با نقض حقوق بشر به طور مستقیم هدف قرار داده است. از سوی دیگر منابعی مانند تاسیسات برق را هدف قرار می دهد که بخشی از محیط زیست نیستند اما تخریب و جابجایی یا اختلال در آنها اثرات جانبی بر محیط زیست خواهد داشت و به کشاورزی یا سایر جنبه های محیط زیست آسیب وارد می کند. در همین حال قانون 10 دستورالعمل برای حفاظت از محیط زیست طبیعی در درگیری های مسلحانه مصوب 1994 به وضوح تشخیص می دهد که “حمله تخریب حذف یا تبدیل اموال لازم برای بقای غیرنظامیان ممنوع است از جمله زمانی که این اشیاء باید بخشی از محیط طبیعی باشید.”

با توجه به نکات مطرح شده رژیم صهیونیستی در جنگ غزه بارها موازین حقوق بشر و حقوق بشر را زیر پا گذاشته و به محیط انسانی و طبیعی غزه به شدت حمله کرده است. به همین دلیل دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران با دستگاه های ویژه دستگاه های اجرایی مانند ستاد حقوق بشر وزارت دادگستری و دفتر حقوقی رئیس جمهور به طور جدی خواستار نظام سازی و پیوستن به روندهای جهانی است. محکومیت رژیم صهیونیستی با رویه های حقوق بشری و حقوق بشری خواستار پایان دادن به نقض جدی حقوق بشر توسط این دولت در غزه و پاسخگویی عاملان آن است.

پایان خبر آرسل