متن درخواست تاخیر تادیه: راهنمای جامع، شروط، محاسبه و نمونه دادخواست

وقتی کسی به شما بدهکار باشه و سر موقع پولتون رو نده، حتماً دلخور میشید و این تأخیر براتون ضرر مالی به همراه داره. خسارت تأخیر تأدیه دقیقاً برای جبران همین ضرر پیش بینی شده و بهتون کمک می کنه تا حق و حقوقتون رو تمام و کمال بگیرید. برای مطالبه این خسارت، نیاز به متن درخواست تاخیر تادیه دارید که قراره اینجا صفر تا صدش رو یاد بگیریم.

توی دنیای امروز که همه چی بر پایه پول و معامله می چرخه، ممکنه برای هر کسی پیش بیاد که طلبی از کسی داشته باشه، اما اون بدهکار سر وقت پول رو نده. از چک برگشتی بگیرید تا بدهی های قراردادی یا حتی مهریه، همه این ها میتونن باعث بشن شما به عنوان طلبکار، متحمل ضرر و زیان بشید. قانون گذار ما به این موضوع فکر کرده و راهی جلوی پای ما گذاشته به اسم «خسارت تأخیر تأدیه». این خسارت در واقع جریمه ای هست که بدهکار به خاطر تأخیر در پرداخت دینش باید به شما بپردازه تا ضرری که بهتون وارد شده، جبران بشه.

مطالبه این خسارت، شاید در نگاه اول پیچیده به نظر بیاد، چون نیاز به دانش حقوقی و پروسه های قانونی داره. اما نگران نباشید، توی این مقاله قراره همه چیز رو از سیر تا پیاز به زبان ساده و خودمونی براتون توضیح بدیم. از اینکه اصلاً خسارت تأخیر تأدیه چیه و چه شرایطی داره، تا چطور باید مبلغش رو محاسبه کنید و مهم تر از همه، چطور یک متن درخواست تاخیر تادیه یا دادخواست قانونی تنظیم کنید تا حقتون رو تمام و کمال بگیرید. همراه ما باشید تا با آگاهی کامل، قدم در این مسیر بذارید.

خسارت تأخیر تأدیه چیه؟ (مفهوم و مبانی حقوقی)

بیایید رک و راست بگیم، خسارت تأخیر تأدیه یعنی همون «جریمه دیرکرد» که اگه کسی پول شما رو سر وقت نده، باید بپردازه. این جریمه به این خاطر نیست که یه سود اضافه به شما برسه، بلکه هدفش اینه که قدرت خرید پولی که بهتون دیر پرداخت شده، حفظ بشه. چون ارزش پول با گذر زمان کم میشه و اگه امروز ۱۰۰ میلیون تومن پولتون رو نگیرید و یک سال دیگه بگیرید، اون ۱۰۰ میلیون تومن دیگه ارزش قبلی رو نداره. پس این خسارت میاد که این کاهش ارزش رو جبران کنه.

شاید بپرسید این با سود بانکی یا ربا چه فرقی داره؟ فرقش دقیقاً همینه که خسارت تأخیر تأدیه هدفش جبران ضرره، نه کسب سود. توی حقوق ایران، ربا ممنوعه، اما خسارت تأخیر تأدیه اگه با شرایط قانونی که جلوتر میگیم مطالبه بشه، کاملاً شرعی و قانونیه و ربوی محسوب نمیشه. این خسارت در واقع تفاوتش با «وجه التزام» (یه مبلغی که طرفین تو قرارداد توافق می کنن در صورت عدم انجام تعهد بپردازن) هم همینه؛ وجه التزام یه توافق قراردادیه، اما خسارت تأخیر تأدیه جبران قانونی ضرر ناشی از تأخیر در پرداخت وجه رایجه.

هدف اصلی خسارت تأخیر تأدیه، جبران کاهش ارزش پول ناشی از تورم و تأخیر در پرداخت دینه و نه کسب سود اضافه. این موضوع تفاوت کلیدی اون با ربا و سود بانکیه.

فلسفه وجودی این نوع خسارت هم برمی گرده به عدالت اقتصادی. وقتی شما پولتون رو به موقع دریافت نمی کنید، در واقع فرصت های سرمایه گذاری یا استفاده از اون پول رو از دست میدید. قانون این فرصت از دست رفته و کاهش قدرت خرید رو با این خسارت جبران می کنه تا کسی که به تعهد مالیش عمل نکرده، مسئول عواقب کارش باشه و طلبکار هم بی جهت متضرر نشه.

شرط و شروط مطالبه خسارت تأخیر تأدیه (ماده ۵۲۲ ق.آ.د.م به زبان ساده)

مطالبه خسارت تأخیر تأدیه، مثل هر حق قانونی دیگه ای، یه سری شرط و شروط داره که باید همه اون ها با هم وجود داشته باشن تا بتونید این خسارت رو بگیرید. مهم ترین ماده قانونی که این شروط رو تعیین می کنه، ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنیه. بیایید با هم ببینیم این ماده چی میگه و شروطش رو به زبان ساده توضیح بدیم:

ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی می گوید:

در دعاوی که موضوع آن دین و از نوع وجه رایج بوده و با مطالبه داین و تمکن مدیون، مدیون امتناع از پرداخت نموده، در صورت تغییر فاحش شاخص قیمت سالانه از زمان سررسید تا هنگام پرداخت و پس از مطالبه طلبکار، دادگاه با رعایت تناسب تغییر شاخص سالانه که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد محاسبه و مورد حکم قرار خواهد داد مگر اینکه طرفین به نحو دیگری مصالحه نمایند.

خب، این ماده حقوقی یکم پیچیده ست، اما اگه بخوایم شروطش رو دونه دونه باز کنیم، خیلی ساده تر میشه:

۱. طلب باید وجه رایج باشه

اولین و مهم ترین شرط اینه که چیزی که ازش طلبکارید، «پول رایج» کشور باشه؛ یعنی همون ریال خودمون. اگه مثلاً کسی به شما دلار، یورو، یا هر ارز خارجی دیگه ای بدهکار باشه، یا مثلاً به جای پول، یه کالا (مثل ماشین، خونه، گندم و…) به شما بدهکار باشه، اینجا دیگه نمی تونید خسارت تأخیر تأدیه رو طبق ماده ۵۲۲ مطالبه کنید. چرا؟ چون این ماده فقط برای وجه رایج کشوره. برای بقیه موارد، راه های قانونی دیگه ای برای جبران خسارت وجود داره که بحثش جداست.

۲. طلبکار باید دینش رو مطالبه کرده باشه

شما به عنوان طلبکار باید یه جوری نشون بدید که پولتون رو می خواید. یعنی چی؟ یعنی نمیشه همین جوری صبر کنید، بعد از چند سال بیاید بگید خب اینم خسارت دیرکرد. باید ثابت کنید که پولتون رو خواسته اید. بهترین و قانونی ترین راه برای مطالبه، فرستادن «اظهارنامه رسمی» به بدهکاره. اظهارنامه یه جور نامه رسمیه که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی میفرستید و توش قید می کنید که فلانی، من فلان مبلغ رو ازت طلب دارم و لطفاً پرداخت کن. همین که دادخواست مطالبه دین رو هم به دادگاه بدید، خودش به معنی مطالبه دین محسوب میشه. پس حواستون باشه، تا مطالبه نکنید، ساعت خسارت شروع به تیک تاک نمی کنه!

۳. بدهکار باید تمکن مالی داشته باشه

یه شرط مهم دیگه اینه که بدهکار باید «پولدار» باشه! یعنی توانایی پرداخت دین رو داشته باشه. اگه کسی ورشکسته شده باشه (برای تجار) یا «معسر» باشه (یعنی فرد عادی ای که واقعاً توان پرداخت بدهیش رو نداره و این موضوع تو دادگاه ثابت شده باشه)، دیگه نمیشه ازش خسارت تأخیر تأدیه رو گرفت. چرا؟ چون منطقی نیست از کسی که هیچی نداره، جریمه هم بخوایم. اگه بدهکار معسر باشه، فقط باید اصل بدهی رو پرداخت کنه (اونم اگه تواناییش رو به دست بیاره)، اما خسارت تأخیر تأدیه بهش تعلق نمی گیره. این یکی از جنبه های حمایتی قانون از افراد نیازمنده.

۴. بدهکار از پرداخت امتناع کرده باشه

آخرین شرط هم اینه که بدهکار، با اینکه هم پولتون وجه رایج بوده، هم شما مطالبه کرده اید، و هم خودش توانایی مالی داشته، باز هم «خودداری» کرده باشه از پرداخت. یعنی بدون هیچ عذر موجهی، پولتون رو نداده باشه. این امتناع و ندادن پول باید تو دادگاه ثابت بشه.

چک لیست ساده: آیا این شروط در مورد شما صدق می کند؟

• آیا طلب شما پول رایج (ریال) است؟
• آیا شما دین خود را از بدهکار مطالبه کرده اید (مثلاً با اظهارنامه یا دادخواست)؟
• آیا بدهکار توانایی مالی برای پرداخت دین خود را دارد؟ (معسر یا ورشکسته نیست)
• آیا بدهکار با وجود توانایی و مطالبه شما، از پرداخت دین خودداری کرده است؟

اگه پاسخ شما به همه این سوال ها بله است، پس حق مطالبه خسارت تأخیر تأدیه رو دارید و می تونید با خیال راحت پیگیر حق و حقوقتون باشید.

چطور خسارت تأخیر تأدیه رو حساب کنیم؟ (قدم به قدم با مثال)

رسیدیم به یکی از بخش های مهم و شاید برای خیلی ها پیچیده: نحوه محاسبه خسارت تأخیر تأدیه. خیالتون راحت، قرار نیست وارد فرمول های سخت و پیچیده ریاضی بشیم. قانون یه ملاک مشخص برای این کار داره که کار رو برامون راحت تر می کنه: شاخص تورم بانک مرکزی.

نقش شاخص بانک مرکزی (نرخ تورم)

برای اینکه ارزش پولتون حفظ بشه، قانون می گه که باید میزان خسارت رو بر اساس «نرخ تورم سالانه» که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام میشه، محاسبه کنیم. این شاخص ها توی سایت بانک مرکزی و روزنامه های رسمی کشور منتشر میشن و کارشناس دادگستری برای محاسبه دقیق، از همین شاخص ها استفاده می کنه. پس مبنای ما برای محاسبه، تورمه، نه یه سود ثابت!

فرمول کلی محاسبه (توضیح واضح و بدون اصطلاحات پیچیده)

به زبان خیلی ساده، خسارت تأخیر تأدیه این طوری محاسبه میشه که مبلغ اصلی بدهی رو با توجه به شاخص تورم، از تاریخی که باید پرداخت می شده تا تاریخ پرداخت واقعی، به روز می کنند. این یعنی انگار اون مبلغ رو هر سال به اندازه تورم، زیاد می کنند تا ارزش اولیش حفظ بشه. فرمولش دقیقاً به این صورته:

مبلغ خسارت تأخیر تأدیه = (مبلغ اصلی دین × شاخص سال پرداخت) / شاخص سال سررسید – مبلغ اصلی دین

شاید این فرمول کمی پیچیده به نظر برسه، اما نگران نباشید، قاضی یا کارشناس رسمی دادگستری خودشون این کار رو انجام میدن. شما فقط باید اعداد و تاریخ های درست رو بهشون بدید.

مثال های کاربردی

1. محاسبه خسارت برای وجه نقد:

   فرض کنید شما سال ۱۳۹۵، از یه نفر ۱۰ میلیون تومن طلب داشتید که باید همون سال پرداخت می کرده، اما حالا تو سال ۱۴۰۲ میخواد پولتون رو بده. کارشناس میاد شاخص تورم سال ۱۳۹۵ و ۱۴۰۲ رو از بانک مرکزی میگیره و طبق فرمول بالا، ارزش ۱۰ میلیون تومن سال ۹۵ رو به پول ۱۴۰۲ حساب می کنه. تفاوت این دو مبلغ میشه خسارت تأخیر تأدیه شما.

2. محاسبه خسارت برای چک بلامحل:

   شما یه چک به مبلغ ۵۰ میلیون تومن دارید که تاریخش برای سال ۱۴۰۰ بوده، اما برگشت خورده و الان سال ۱۴۰۳ میخواید پیگیریش کنید. اینجا مبدأ محاسبه (که جلوتر توضیح میدیم) میشه تاریخ خود چک (نه تاریخ برگشت خوردنش). کارشناس با استفاده از شاخص های تورم سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۳، ارزش ۵۰ میلیون تومن رو به نرخ امروز محاسبه می کنه و خسارت رو بهتون میگه.

3. محاسبه خسارت برای مهریه:

   مهریه هم داستان مشابهی داره. فرض کنید مهریه خانمی سال ۱۳۸۰، ۱۰۰ سکه طلا بوده. اگر ایشون الان تو سال ۱۴۰۳ بخواد مهریه اش رو بگیره، طبق تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، اگه مهریه وجه رایج باشه، باید متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد (یعنی سالی که عقد ازدواج جاری شده) محاسبه و پرداخت بشه. یعنی اگه مهریه پول بوده (مثلاً ۱۰ میلیون تومن)، ارزش اون پول از سال ۸۰ تا الان با شاخص تورم محاسبه میشه. (البته برای سکه، قیمت روز سکه ملاکه، نه شاخص تورم پول).

توصیه مهم: لزوم اخذ نظر کارشناس رسمی دادگستری

خیلی مهمه که این نکته رو یادتون باشه: درسته که ما فرمول و مثال ها رو گفتیم، اما محاسبه دقیق و نهایی خسارت تأخیر تأدیه، به خصوص تو پرونده های بزرگ و با مدت تأخیر طولانی، کار کارشناس رسمی دادگستری هست. دادگاه در نهایت از کارشناس میخواد که این مبلغ رو محاسبه و اعلام کنه. پس اصلاً نگران نباشید که خودتون باید پیچ و خم های این محاسبات رو بلد باشید. شما فقط باید اسناد و مدارک رو به دادگاه ارائه بدید.

از کی خسارت تأخیر تأدیه شروع میشه؟ (مبدأ محاسبه)

یکی از سوال های کلیدی اینه که دقیقاً از چه تاریخی باید خسارت تأخیر تأدیه رو حساب کرد؟ این «مبدأ» محاسبه خیلی مهمه، چون حتی یک روز تأخیر هم می تونه مبلغ خسارت رو تغییر بده. بیاین ببینیم قانون برای موارد مختلف چی میگه:

مبدأ عمومی: زمان مطالبه دین

در حالت کلی و اگه قرارداد خاصی نباشه، خسارت تأخیر تأدیه از زمانی شروع میشه که شما به عنوان طلبکار، دینتون رو از بدهکار «مطالبه» کردید. بهترین راه مطالبه همونطور که گفتیم، ارسال اظهارنامه رسمیه. یعنی اگه شما امروز اظهارنامه بفرستید و یک ماه دیگه هم پولتون رو نگیرید، خسارت از امروز شروع میشه. اگه هم اظهارنامه نفرستید و مستقیم دادخواست بدید، تاریخ ثبت دادخواست میشه مبدأ مطالبه.

مبدأ خاص در مورد چک: تاریخ سررسید چک

در مورد چک، قانون یه تبصره خاص داره که کار رو راحت تر کرده. طبق رأی وحدت رویه شماره ۸۱۲ ـ ۱۴۰۰/۴/۱ هیأت عمومی دیوان عالی کشور، مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه چک، تاریخ مندرج روی خود چکه، نه تاریخی که شما چک رو برگشت می زنید یا از طریق دادگاه مطالبه می کنید. این یعنی حتی اگه شما یه ماه بعد از تاریخ چک هم اقدام کنید، خسارت از همون روز اول تاریخ چک براتون حساب میشه. این یه مزیت بزرگ برای دارندگان چکه.

مبدأ خاص در مورد مهریه: تاریخ اجرای عقد

برای مهریه که وجه رایجه (یعنی پول نقد)، قصه یه جور دیگه ست. طبق تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و قانون استفساریه اون، مبدأ محاسبه تغییر شاخص قیمت سالانه (همون تورم) برای مهریه، تاریخی که عقد ازدواج جاری شده، یعنی روز اول ازدواج شماست. پس خانم می تونه از همون روز اول عقد، خسارت تأخیر تأدیه مهریه رو (اگه پول باشه) مطالبه کنه و این خسارت تا روزی که مهریه پرداخت میشه، حساب میشه.

مبدأ در قراردادها: مطابق با توافق طرفین یا زمان سررسید

اگه شما و بدهکار یه قرارداد نوشتید و توی اون قرارداد، زمان دقیق پرداخت و حتی نحوه محاسبه خسارت تأخیر تأدیه یا وجه التزام رو مشخص کردید، همون توافق شما معتبره و دادگاه هم طبق همون عمل می کنه. مثلاً اگه توافق کردید که از تاریخ خاصی خسارت شروع بشه، همون تاریخ ملاک میشه. اگه هم تاریخی مشخص نکرده باشید ولی سررسید پرداخت مشخص باشه، از سررسید محاسبه میشه.

برای مطالبه خسارت تأخیر تأدیه چند راه داریم؟

حالا که فهمیدیم خسارت تأخیر تأدیه چیه و چطور محاسبه میشه، وقتشه که بدونیم چطوری باید این خسارت رو مطالبه کنیم. کلاً سه تا راه اصلی وجود داره که می تونید ازشون استفاده کنید:

۱. ضمن تقدیم دادخواست اصلی (بهترین و رایج ترین روش)

این روش رایج ترین و بهترین راه برای مطالبه خسارت تأخیر تأدیه هست. یعنی چی؟ یعنی وقتی شما دادخواست اصلی تون رو برای گرفتن اصل پول (مثلاً مطالبه وجه چک یا دین قراردادی) به دادگاه میدید، توی همون دادخواست، یه گوشه میگید که «آقا/خانم قاضی، من علاوه بر اصل پولم، خسارت تأخیر تأدیه رو هم از فلان تاریخ تا روز پرداخت میخوام.»

مزیت این روش:

• صرفه جویی در هزینه: دیگه لازم نیست یه دادخواست جداگانه و یه هزینه دادرسی جدید پرداخت کنید. همون یک دادخواست و یک هزینه دادرسی برای هر دو خواسته کافیه.
• سرعت بیشتر: دادگاه همزمان به اصل پول و خسارت تأخیر تأدیه رسیدگی می کنه و مجبور نیستید منتظر یه پرونده دیگه بشید.

۲. در اثنای رسیدگی و دادرسی (در صورت جلسه دادگاه)

فرض کنید شما دادخواست اصلی مطالبه پولتون رو دادید و پرونده در حال رسیگیه، اما یادتون رفته که خسارت تأخیر تأدیه رو هم مطالبه کنید. نگران نباشید! وقتی جلسه دادگاه تشکیل میشه، می تونید شفاهی یا کتبی از دادگاه درخواست کنید که خسارت تأخیر تأدیه رو هم براتون مطالبه کنه. این درخواست توی «صورت جلسه دادگاه» ثبت میشه و دادگاه بهش رسیدگی می کنه. اینجا هم معمولاً نیاز به دادخواست جداگانه و هزینه دادرسی مجدد نیست.

۳. با تقدیم دادخواست جداگانه و مستقل

گاهی اوقات ممکنه پرونده اصلی شما (مثلاً مطالبه اصل پول) تموم شده باشه و حکم نهاییش هم صادر و اجرا شده باشه، اما شما اصلاً خسارت تأخیر تأدیه رو مطالبه نکرده بودید. تو این حالت، هنوز هم می تونید خسارت تأخیر تأدیه رو بگیرید، ولی باید یه «دادخواست جدید» و جداگانه با موضوع «مطالبه خسارت تأخیر تأدیه» به دادگاه بدید. طبیعیه که برای این دادخواست جدید، باید هزینه دادرسی جداگانه هم پرداخت کنید.

چه زمانی کاربرد داره؟ وقتی که دیگه پرونده اصلی تموم شده و راهی برای اضافه کردن خواسته در پرونده قبلی نیست.

۴. از طریق صدور اجراییه (فقط برای چک؟)

این روش یکم بحث برانگیزه. طبق ماده ۲۳ قانون صدور چک، دارنده چک می تونه بعد از برگشت زدن چک، از دادگاه درخواست «صدور اجراییه» برای اصل مبلغ چک و حق الوکاله وکیل کنه. اما آیا میشه برای خسارت تأخیر تأدیه چک هم مستقیم درخواست اجراییه کرد، بدون اینکه نیاز به حکم دادگاه باشه؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه مورخ ۱۴۰۱/۱۲/۱۴ به این سوال جواب داده و گفته که: «صدور اجراییه مطابق ماده صدرالذکر (ماده ۲۳ قانون صدور چک) نسبت به خسارت تأخیر تأدیه امکان پذیر نیست و در این موارد دارنده ناگزیر از طرح دعوا در دادگاه است.» یعنی شما برای خسارت تأخیر تأدیه چک هم باید دادخواست بدید و حکم دادگاه رو بگیرید، نمی تونید مستقیم اجراییه بگیرید.

چه مدارکی برای دادخواست مطالبه خسارت تأخیر تأدیه لازمه؟ (چک لیست کامل)

برای اینکه دادخواست شما درست و حسابی به جریان بیفته و دادگاه بتونه بهش رسیدگی کنه، باید مدارک لازم رو هم کنارش ارائه بدید. این مدارک ثابت کننده ادعای شما هستن. اینجا یه چک لیست کامل براتون آوردیم:

۱. مدارک شناسایی خواهان و خوانده

• کپی برابر اصل کارت ملی و شناسنامه شما (خواهان).
• اگه مشخصات خوانده (بدهکار) رو کامل دارید، اطلاعاتش رو در دادخواست بنویسید.

۲. اسناد و مدارک اثبات کننده دین (اصل یا کپی مصدق)

این ها همون اسنادی هستن که نشون میدن بدهکار به شما پول بدهکاره:

• قرارداد کتبی: اگه بین شما و بدهکار قراردادی (مثل قرارداد بیع، مشارکت، اجاره، وام و…) وجود داره، اصل یا کپی برابر اصل شده اون رو ارائه بدید.
• چک: اگه طلب شما بابت چک برگشتیه، باید اصل چک برگشتی و گواهی عدم پرداخت بانک (همون گواهی ای که بانک موقع برگشت زدن چک بهتون میده) رو ارائه کنید.
• سفته یا برات: اگه سفته یا برات دارید، اصل سفته یا واخواست نامه (اعتراض عدم پرداخت سفته) رو باید ضمیمه کنید.
• فاکتور رسمی، رسید بانکی، صورتحساب: هر مدرک دیگه ای که نشون میده شما پول رو به بدهکار داده اید یا خدماتی بهش ارائه کرده اید و اون بدهکاره، مثل فاکتور فروش، رسید بانکی واریز پول، یا هر صورتحساب تأیید شده.

۳. مدارک اثبات مطالبه دین (اصل یا کپی مصدق)

این مدارک نشون میدن که شما دینتون رو از بدهکار درخواست کرده اید:

• اظهارنامه رسمی: کپی برابر اصل شده اظهارنامه ای که برای مطالبه دین به بدهکار ارسال کرده اید، یکی از مهم ترین مدارکه. اگه چند اظهارنامه فرستاده اید، همه رو ارائه بدید.
• کپی دادخواست اصلی: اگه خسارت تأخیر تأدیه رو ضمن یه دادخواست دیگه (مثلاً دادخواست مطالبه اصل دین) مطرح کرده اید، کپی اون دادخواست رو ارائه کنید.
• تغییر خواسته شفاهی در دادگاه: اگه تو جلسه دادگاه درخواست مطالبه خسارت تأخیر تأدیه رو داشتید، صورت جلسه دادگاه خودش مستند محسوب میشه.

۴. مدارک مربوط به توانایی مالی مدیون (در صورت نیاز)

یادتونه گفتیم یکی از شروط، تمکن مالی مدیونه؟ اگه بدهکار ادعای اعسار (نداشتن توان مالی) بکنه، ممکنه شما نیاز پیدا کنید که ثابت کنید اون تمکن مالی داره. این مورد بیشتر جنبه دفاعی داره و معمولاً در ابتدا نیازی به ارائه مدرک خاصی نیست، مگر اینکه بدهکار ادعای اعسار کنه.

با جمع آوری و ارائه این مدارک به دادگاه، پرونده شما مستحکم تر میشه و شانس موفقیتتون بالاتر میره.

نمونه متن درخواست و دادخواست مطالبه خسارت تأخیر تأدیه (آماده دانلود)

خب، رسیدیم به بخشی که خیلی ها منتظرش بودن: نمونه متن درخواست تاخیر تادیه و دادخواست. این ها رو می تونید به عنوان یک الگو استفاده کنید و با توجه به اطلاعات پرونده خودتون، جاهای خالی رو پر کنید. (توجه داشته باشید که به دلیل محدودیت های پلتفرم، امکان ارائه فایل های قابل دانلود مثل PDF و Word اینجا فراهم نیست، اما متن کامل رو می تونید کپی کنید).

نمونه ۱: دادخواست مطالبه وجه و خسارت تأخیر تأدیه (فرم کلی)

این نمونه برای وقتیه که هم اصل پول رو می خواید و هم خسارت تأخیر تأدیه رو.

به نام خدا

ریاست محترم دادگاه عمومی/حقوقی شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

موضوع: دادخواست مطالبه وجه و خسارت تأخیر تأدیه

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خواهان]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
نشانی کامل: [نشانی دقیق خواهان]
شماره تماس: [شماره تماس خواهان]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خوانده]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
نشانی کامل: [نشانی دقیق خوانده]
شماره تماس: [شماره تماس خوانده]

وکیل/نماینده قانونی: (در صورت وجود)
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل]
نشانی: [نشانی وکیل]

خواسته:
۱. مطالبه اصل مبلغ [مبلغ اصلی دین به حروف و عدد، مثلاً ده میلیون (۱۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال]
۲. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ [تاریخ سررسید یا تاریخ مطالبه دین] لغایت زمان اجرای حکم بر اساس شاخص تورم اعلامی بانک مرکزی.
۳. مطالبه کلیه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود).
۴. سایر خسارات قانونی (در صورت وجود).

دلایل و مستندات:
۱. کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی خواهان.
۲. [ذکر نوع مدرک اثبات دین، مثلاً: اصل/کپی برابر اصل قرارداد شماره... مورخ...]
۳. [ذکر نوع مدرک اثبات دین، مثلاً: اصل/کپی برابر اصل یک فقره چک به شماره... مورخ... با گواهی عدم پرداخت بانک...]
۴. [ذکر مدرک اثبات مطالبه، مثلاً: کپی برابر اصل اظهارنامه رسمی شماره... مورخ...]
۵. [سایر مستندات مرتبط، مثلاً: کپی برابر اصل رسید بانکی، فاکتور، سند عادی و...]

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار عالی می رساند:
اینجانب خواهان به موجب [مدرک اثبات دین را ذکر کنید، مثلاً: قرارداد مورخ... / یک فقره چک به شماره... مورخ...]، مبلغ [مبلغ اصلی دین] ریال از خوانده محترم مطالبه دارم.
علیرغم حلول سررسید دین در تاریخ [تاریخ سررسید دین] و مراجعات مکرر اینجانب و نیز ارسال [مثلاً: اظهارنامه رسمی شماره... مورخ...]، متاسفانه خوانده محترم از پرداخت دین خود امتناع ورزیده است.
نظر به اینکه دین مورد نظر از نوع وجه رایج بوده و اینجانب نیز دین خود را مطالبه نموده ام و خوانده نیز تمکن مالی جهت پرداخت را دارا می باشد، لذا با استناد به مواد ۵۱۵ و ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی و با توجه به تغییر فاحش شاخص قیمت سالانه اعلامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ [تاریخ سررسید یا مطالبه] لغایت زمان پرداخت و اجرای حکم، به همراه کلیه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت لزوم)، مورد استدعاست.
از محضر دادگاه محترم تقاضای رسیدگی و صدور حکم شایسته مورد استدعاست.

با احترام،
نام و نام خانوادگی خواهان (یا وکیل)
امضا و تاریخ

نمونه ۲: دادخواست مطالبه خسارت تأخیر تأدیه چک بلامحل (تخصصی)

این نمونه برای وقتیه که فقط خسارت تأخیر تأدیه یه چک برگشتی رو می خواید، چون مثلاً اصل پول رو قبلاً گرفته اید یا توی یه پرونده دیگه مطالبه شده.

به نام خدا

ریاست محترم دادگاه عمومی/حقوقی شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

موضوع: دادخواست مطالبه خسارت تأخیر تأدیه وجه چک بلامحل

خواهان:
[مشخصات کامل خواهان مطابق نمونه ۱]

خوانده:
[مشخصات کامل خوانده مطابق نمونه ۱]

خواسته:
مطالبه خسارت تأخیر تأدیه مبلغ [مبلغ چک به حروف و عدد] ریال، ناشی از عدم پرداخت به موقع چک شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ صدور چک]، از تاریخ [تاریخ صدور چک] لغایت زمان اجرای حکم بر اساس شاخص تورم اعلامی بانک مرکزی، به همراه کلیه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل.

دلایل و مستندات:
۱. کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی خواهان.
۲. اصل/کپی برابر اصل یک فقره چک به شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ صدور چک]، به مبلغ [مبلغ چک] ریال، صادره از حساب [شماره حساب] بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه].
۳. گواهی عدم پرداخت بانک به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] مورخ [تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت].
۴. [سایر مستندات مرتبط در صورت وجود، مثلاً: کپی دادنامه قطعی مطالبه وجه چک اصلی در صورتیکه قبلاً دریافت شده باشد.]

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار عالی می رساند:
خوانده محترم یک فقره چک به شماره [شماره چک] به مبلغ [مبلغ چک] ریال در تاریخ [تاریخ صدور چک] صادر و به اینجانب تسلیم نموده است. با مراجعه به بانک محال علیه در تاریخ [تاریخ مراجعه به بانک]، چک مذکور به دلیل [دلیل عدم پرداخت، مثلاً: کسر موجودی] منتهی به صدور گواهی عدم پرداخت گردیده است.
نظر به اینکه طبق رأی وحدت رویه شماره ۸۱۲ ـ ۱۴۰۰/۴/۱ هیأت عمومی دیوان عالی کشور، مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه وجه چک، تاریخ مندرج در خود چک می باشد، و با توجه به گذشت زمان از تاریخ چک و کاهش ارزش پولی، مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ [تاریخ صدور چک] لغایت زمان اجرای حکم، بر اساس شاخص تورم اعلامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، به همراه کلیه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت لزوم)، مورد استدعاست.
از محضر دادگاه محترم تقاضای رسیدگی و صدور حکم شایسته مورد استدعاست.

با احترام،
نام و نام خانوادگی خواهان (یا وکیل)
امضا و تاریخ

نمونه ۳: متن اظهارنامه مطالبه وجه و خسارت تأخیر تأدیه (قبل از دادخواست)

این اظهارنامه رو قبل از دادخواست میفرستید تا مطالبه دینتون رسمی باشه و اگه طرف پول رو نداد، بتونید خسارت تأخیر تأدیه رو از تاریخ ارسال همین اظهارنامه حساب کنید.

به نام خدا

فرم اظهارنامه

مشخصات اظهارکننده (شما):
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شما]
نام پدر: [نام پدر شما]
کد ملی: [کد ملی شما]
نشانی کامل: [نشانی دقیق شما]
شماره تماس: [شماره تماس شما]

مشخصات مخاطب (بدهکار):
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی بدهکار]
نام پدر: [نام پدر بدهکار]
کد ملی: [کد ملی بدهکار]
نشانی کامل: [نشانی دقیق بدهکار]
شماره تماس: [شماره تماس بدهکار]

موضوع اظهارنامه: مطالبه وجه و خسارت تأخیر تأدیه

خلاصه اظهارات:
مخاطب محترم،
با سلام و احترام،
به استحضار می رساند: به موجب [ذکر مدرک اثبات دین، مثلاً: قرارداد مورخ... / یک فقره چک به شماره... مورخ...]، جنابعالی مبلغ [مبلغ اصلی دین به حروف و عدد] ریال به اینجانب بدهکار می باشید.
تاریخ سررسید پرداخت مبلغ مذکور [تاریخ سررسید دین] بوده است. علی رغم حلول سررسید و مراجعات متعدد اینجانب، متاسفانه تاکنون نسبت به پرداخت دین خود اقدام ننموده اید.
لذا به موجب این اظهارنامه رسمی، مجدداً مبلغ [مبلغ اصلی دین] ریال را از جنابعالی مطالبه می نمایم.
متذکر می گردد در صورت عدم پرداخت مبلغ فوق الاشاره ظرف مدت [مثلاً: ۱۰ روز] از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، اینجانب ناچار به طرح دعوای حقوقی در مراجع قضایی خواهم بود و کلیه خسارات تأخیر تأدیه از تاریخ [تاریخ ارسال اظهارنامه] لغایت زمان پرداخت، به همراه کلیه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل، از جنابعالی مطالبه خواهد شد.

با احترام،
نام و نام خانوادگی اظهارکننده
امضا و تاریخ

نظر قانون گذار و رویه قضایی در مورد خسارت تأخیر تأدیه (رأی وحدت رویه و نظریه مشورتی)

قوانین و رویه قضایی، راهنمای اصلی قاضی ها برای صدور حکم هستن. توی بحث خسارت تأخیر تأدیه هم چند تا رأی مهم و نظریه مشورتی داریم که دونستنشون حسابی به دردتون میخوره و باعث میشه با دید بازتری پرونده تون رو پیگیری کنید.

رأی وحدت رویه شماره ۸۱۲ ـ ۱۴۰۰/۴/۱ هیأت عمومی دیوان عالی کشور (مربوط به مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه چک)

این رأی خیلی مهمه، خصوصاً برای کسانی که چک برگشتی دارن. قبل از این رأی، بعضی از دادگاه ها می گفتن خسارت تأخیر تأدیه چک از تاریخ مطالبه (یعنی مثلاً وقتی که صاحب چک دادخواست میده) شروع میشه، اما دیوان عالی کشور اومد و یه حرف آخر زد:

مطابق ماده ۳ قانون صدور چک … مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه بر مبنای نرخ تورم، تاریخ چک است. بنابراین، خسارت تأخیر تأدیه وجه چک، برابر مقررات مذکور … محاسبه می شود و از شمول شرایط مقرر در ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی … خارج است.

توضیح کامل رأی و استدلال دیوان: دیوان عالی کشور با این رأی گفته که چون قانون صدور چک، خودش به طور خاص برای چک وضع شده و توش گفته صادرکننده باید در تاریخ مندرج در چک، پول رو تو حساب داشته باشه، پس اگه پول نباشه، همون تاریخ چک میشه مبدأ شروع خسارت تأخیر تأدیه. این یعنی دیگه لازم نیست شرایط ماده ۵۲۲ (مثل مطالبه طلبکار) رو در نظر بگیرید و خسارت از همون تاریخ روی چک محاسبه میشه. این موضوع باعث حمایت بیشتر از دارندگان چکه.

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه مورخ ۱۴۰۱/۱۲/۱۴ (در خصوص امکان صدور اجراییه برای خسارت تأخیر تأدیه چک)

یه سوال دیگه اینه که آیا میشه برای خسارت تأخیر تأدیه چک، مستقیم از دادگاه درخواست «اجراییه» کرد؟ یعنی بدون اینکه قاضی حکمی صادر کنه، بگیم برامون اجراییه صادر کنن تا خسارت رو هم از بدهکار بگیرن؟

تحلیل نظریه و نتیجه گیری: اداره حقوقی قوه قضاییه به این سوال جواب منفی داده. گفته که ماده ۲۳ قانون صدور چک فقط اجازه میده برای «اصل مبلغ چک» و «حق الوکاله وکیل» اجراییه بگیریم. اما برای خسارت تأخیر تأدیه، چون نیاز به بررسی و احراز شرایط ماده ۵۲۲ ق.آ.د.م (مثل تمکن مالی و…) هست و این کار باید توسط قاضی انجام بشه، نمیشه مستقیم اجراییه گرفت. پس برای خسارت تأخیر تأدیه چک هم باید حتماً دادخواست بدید و حکم دادگاه رو بگیرید.

نکات مهم حقوقی و حرفه ای که باید بدونی!

توی هر پرونده حقوقی، یه سری نکات ریز و درشت وجود داره که اگه حواستون بهشون باشه، می تونه حسابی به نفعتون بشه. توی پرونده های مطالبه خسارت تأخیر تأدیه هم این نکات حیاتی هستن:

۱. اعسار از پرداخت دین و خسارت: تأثیر آن بر پرونده مطالبه

قبلاً هم گفتیم که اگه بدهکار واقعاً توانایی پرداخت دین رو نداشته باشه و تو دادگاه این «اعسار» رو ثابت کنه، دیگه نمیشه ازش خسارت تأخیر تأدیه رو گرفت. یعنی چی؟ یعنی اگه بدهکار بره دادخواست اعسار بده و دادگاه هم اعسارش رو تأیید کنه، فقط بهش مهلت میدن که اصل پول رو به صورت قسطی یا در آینده پرداخت کنه، اما از پرداخت خسارت تأخیر تأدیه معاف میشه. پس اگه فکر می کنید طرف مقابلتون واقعاً فقیره و نمیتونه پول رو بده، شاید دنبال خسارت تأخیر تأدیه نباشید، بهتر باشه.

۲. توافقات قراردادی (وجه التزام): اولویت توافق طرفین

اگه شما تو قراردادتون با بدهکار، یه مبلغ مشخص رو به عنوان «وجه التزام» یا «جریمه دیرکرد» برای تأخیر در پرداخت تعیین کرده باشید، اون توافق شما مقدم بر محاسبه خسارت تأخیر تأدیه طبق شاخص تورمه. یعنی چی؟ یعنی اگه مثلاً تو قرارداد نوشتید اگه بدهکار پول رو دیر بده، روزی ۱۰۰ هزار تومن جریمه میشه، دیگه نمیتونید طبق شاخص تورم محاسبه کنید. دادگاه طبق همون توافق شما حکم میده. مگر اینکه مبلغ وجه التزام خیلی زیاد و غیرمنطقی باشه که اون هم بحث حقوقی خاص خودشو داره.

۳. عدم النفع: تفاوت با خسارت تأخیر تأدیه و عدم قابلیت مطالبه

شاید شنیده باشید که بعضی ها می خوان «عدم النفع» رو هم مطالبه کنن. عدم النفع یعنی سودی که اگه پولتون به موقع به دستتون می رسید، باهاش به دست میاوردید، ولی الان از دستش داده اید (مثلاً می خواستید با اون پول ماشین بخرید و الان گرون شده). طبق تبصره ۲ ماده ۵۱۵ قانون آیین دادرسی مدنی، «خسارت ناشی از عدم النفع قابل مطالبه نیست.» پس حواستون باشه، اینو با خسارت تأخیر تأدیه اشتباه نگیرید. خسارت تأخیر تأدیه فقط کاهش ارزش پول رو جبران می کنه، نه سودی که قرار بوده با اون پول به دست بیارید.

۴. نقش وکیل متخصص: چرا باید در این پرونده ها از وکیل استفاده کرد؟

شاید فکر کنید با همین اطلاعاتی که گرفتید، میتونید خودتون پرونده رو پیگیری کنید. بله، در حد ابتدایی ممکنه، اما پرونده های حقوقی، مخصوصاً دعاوی مالی، پر از پیچیدگی و ظرایف هستن. یه وکیل متخصص حقوقی، به همه مواد قانونی، آرا وحدت رویه، نظریات مشورتی، و رویه های دادگاه ها مسلطه. اون میتونه:

• بهترین راه رو برای مطالبه حقتون انتخاب کنه.
• مدارک لازم رو به درستی جمع آوری و ارائه کنه.
• دادخواست یا اظهارنامه رو به صورت کاملاً حرفه ای تنظیم کنه.
• توی جلسات دادگاه از حقتون دفاع کنه و جلوی اشتباهات احتمالی رو بگیره.

در واقع، با گرفتن وکیل، شانس موفقیت پرونده شما به طرز چشمگیری افزایش پیدا می کنه و می تونید با خیال راحت تری به نتیجه مطلوب برسید.

۵. مهلت مطالبه: آیا مطالبه خسارت تأخیر تأدیه محدودیت زمانی دارد؟

خوشبختانه، برای مطالبه خسارت تأخیر تأدیه (که جزو دعاوی حقوقیه) مثل خیلی از دعاوی کیفری، مهلت قانونی خاصی وجود نداره. یعنی شما هر وقت که بخواید (البته بعد از حلول سررسید و مطالبه دین)، می تونید برای گرفتن این خسارت اقدام کنید. اما یه نکته مهم اینه که هرچی زودتر اقدام کنید، بهتره. چون هم ارزش پولتون کمتر میشه، هم ممکنه پیدا کردن مدارک و اثبات دین سخت تر بشه، و هم ممکنه بدهکار اموالشو جابجا کنه. پس معطل نکنید!

پس چطوری حقتو بگیری؟

تا اینجا حسابی در مورد متن درخواست تاخیر تادیه و هر چیزی که بهش مربوط میشه، با هم گپ زدیم. دیدیم که خسارت تأخیر تأدیه چیه، چه شرط و شروطی داره، چطور محاسبه میشه و از همه مهم تر، چطور میتونی برای گرفتن حقت دادخواست بدی. یادت باشه، قانون هوای طلبکارها رو داره و نمی ذاره ارزش پولشون به خاطر دیرکرد تو پرداخت، از بین بره.

حالا که اطلاعات کاملی در مورد این موضوع داری، قدم نهایی اینه که اقدام کنی! اگه کسی بهت بدهکاره و پولت رو سر وقت نداده، معطل نکن. اسناد و مدارکت رو جمع و جور کن، یه اظهارنامه بفرست و بعدش با یه دادخواست محکم برو سراغش. یادت باشه، متن درخواست تاخیر تادیه که تو این مقاله برات آوردیم، یه الگوی عالیه برای شروع.

اگه پرونده ت پیچیده ست، مبلغ بدهی بالاست، یا وقت و حوصله درگیر شدن با ریزه کاری های حقوقی رو نداری، حتماً با یه وکیل متخصص مشورت کن. اون میتونه مثل یه راهنما، دستت رو بگیره و مطمئن بشی که حقت رو تمام و کمال میگیری و هیچ چیزی از قلم نمیفته. پس با آگاهی و اقدام به موقع، اجازه نده کسی حقتو ضایع کنه.