ارسال پرونده به اجرای احکام مدنی

ارسال پرونده به اجرای احکام مدنی یعنی آخرین قدم برای اینکه بالاخره به حق و حقوقتان برسید و حکم دادگاه از روی کاغذ بیاید توی دنیای واقعی. بعد از اینکه رأی دادگاه قطعی شد و محکوم علیه (همان کسی که به ضررش حکم صادر شده) هم در مهلت قانونی به وظیفه اش عمل نکرد، شما به عنوان محکوم له (کسی که حکم به نفعش صادر شده) باید پرونده را بفرستید واحد اجرای احکام تا دادگاه، حکم را به زور اجرا کند و حقتان را بگیرید.

حتماً برای شما هم پیش آمده که بعد از کلی دوندگی در راهروهای دادگستری و کلی انتظار، بالاخره حکمی به نفع شما صادر شده. اینجاست که نفس راحتی می کشید و فکر می کنید همه چیز تمام شده. اما صبر کنید! برنده شدن در دادگاه یک طرف ماجراست و گرفتن حق واقعی تان یک طرف دیگر. گاهی اوقات این بخش دوم، یعنی اجرای حکم، خودش پیچیدگی های خاصی دارد که اگر از آن ها باخبر نباشید، ممکن است حسابی سردرگم شوید و حس کنید با یک برگه کاغذ بیشتر طرف نیستید. هدف ما این است که اینجا، مثل یک دوست کنار شما باشیم و هر آنچه لازم است در مورد ارسال پرونده به اجرای احکام مدنی بدانید را از سیر تا پیاز برایتان توضیح بدهیم؛ از اینکه اصلاً این مرحله چیست تا چطور باید گام به گام پیش بروید و حق وحقوقتان را طلب کنید.

توی این مقاله می خواهیم با هم قدم به قدم این مسیر را طی کنیم. می خواهیم ببینیم وقتی رأی به نفع ما صادر شد، چطور باید آن را به مرحله اجرا برسانیم؟ چه مدارکی لازم است؟ کدام اداره و کدام قسمت از دادگستری باید برویم؟ چه مهلت هایی را باید رعایت کنیم؟ و اصلاً اگر طرف مقابل به حرف قانون گوش نداد، چه می شود؟ پس اگر شما هم در موقعیتی هستید که یک حکم دادگاه توی دستتان دارید و دلتان می خواهد زودتر به نتیجه برسد، جای درستی آمده اید. با ما همراه باشید تا از تمام جزئیات اجرای احکام مدنی سر دربیاورید و با خیال راحت تر پیگیر حق تان باشید.

اجرای احکام مدنی چیست و چرا اصلاً به آن نیاز داریم؟

اجرای احکام مدنی، مرحله ای است که حکم های قطعی دادگاه ها از روی کاغذ به واقعیت تبدیل می شوند. اصلاً فکرش را بکنید، یک پرونده را شروع می کنید، ماه ها یا حتی سال ها دوندگی می کنید، کلی پول و انرژی خرج می کنید تا بالاخره دادگاه به نفع شما رأی می دهد. اگر بعد از همه این ها، آن کسی که باید به حکم عمل کند (یعنی محکوم علیه)، زیر بار نرود، تکلیف چیست؟ اگر قرار باشد حکمی که صادر شده، فقط یک برگه بماند و اثری در زندگی واقعی نداشته باشد، پس این همه زحمت برای چه بوده؟

اینجاست که پای اجرای احکام مدنی به میدان می آید. این واحد قضایی وظیفه دارد کاری کند که حکم صادر شده، حتی اگر لازم شد با اعمال زور و قانون، اجرا شود. مثلاً اگر کسی محکوم شده که پولی به شما بدهد و نمی دهد، اجرای احکام مدنی وارد عمل می شود تا از اموالش برای شما پول تهیه کند. یا اگر قرار است ملکی را به شما تحویل بدهد و این کار را نمی کند، اجرای احکام مدنی با کمک مأمورین، آن ملک را از او گرفته و به شما تحویل می دهد. پس اجرای احکام مدنی در واقع، تضمین کننده نهایی این است که حق شما پایمال نشود و آنچه دادگاه به نفع شما رأی داده، به ثمر بنشیند.

تفاوت اجرای احکام مدنی با بقیه انواع اجرا

شاید فکر کنید که همه اجرای احکام ها شبیه هم هستند، اما این طور نیست. ما انواع مختلفی از اجرای احکام داریم که هر کدام فرق هایی با هم دارند:

• اجرای احکام کیفری: این واحد مربوط به اجرای احکام زندان، شلاق، جزای نقدی و بقیه مجازات هایی است که در پرونده های کیفری (یعنی مربوط به جرم و جنایت) صادر می شوند.
• اجرای احکام اداره کار: اگر در مورد حقوق کارگری یا مسائل مربوط به کارفرما و کارمند رأیی از اداره کار صادر شود، برای اجرایش باید به این واحد مراجعه کرد.
• اجرای احکام ثبت اسناد: این بخش مربوط به اجرای سندهایی است که رسمی هستند و توسط دفترخانه های اسناد رسمی ثبت شده اند، مثل چک هایی که برگشت خورده اند یا مهریه از طریق ثبت.

اما اجرای احکام مدنی، مختص احکامی است که در دعاوی حقوقی مثل طلب، اجاره، ملک، خانواده (به جز مهریه ثبتی) و … صادر می شوند. پس فرقشان اساسی است و هر پرونده ای جای خودش را دارد.

مبانی قانونی و ارکان اصلی فرآیند اجرای حکم

خب، تا اینجا فهمیدیم که اجرای احکام مدنی چقدر مهم است. حالا بیایید ببینیم این فرآیند روی چه پایه ای استوار است و چه کسانی در آن نقش دارند. مثل هر کار حقوقی دیگری، اجرای احکام مدنی هم مبنای قانونی دارد و سر خود عمل نمی کند. دو تا قانون مهم در این زمینه داریم که مثل ستون فقرات این فرآیند عمل می کنند:

1. قانون اجرای احکام مدنی مصوب ۱۳۵۶: این قانون، مادر تمام مقررات مربوط به اجرای احکام مدنی است. از صدور اجراییه و ابلاغ آن گرفته تا نحوه توقیف اموال، مزایده، جلب و هر چیزی که فکرش را بکنید، جزئیاتش توی این قانون آمده است. بیشتر کارهایی که در اجرای احکام انجام می شود، بر اساس همین قانون است.
2. قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۳: این قانون، بیشتر در مورد پرونده هایی است که موضوع حکم، پول یا همان محکومیت مالی است. مثلاً اگر کسی باید به شما پولی بدهد و نمی دهد، این قانون دست محکوم له (کسی که طلبکار است) را بازتر می گذارد تا بتواند راحت تر به پولش برسد. بخش های مهمی مثل جلب بدهکار و شرایط اعسار (ناتوانی مالی) هم در این قانون خیلی پررنگ هستند.

البته قوانین دیگری مثل قانون آیین دادرسی مدنی هم هستند که در بحث هایی مثل قطعی شدن رأی، به این فرآیند کمک می کنند. این قوانین کنار هم یک مجموعه کامل را تشکیل می دهند که اجرای حکم را ممکن می کند.

بازیگران اصلی این صحنه چه کسانی هستند؟

در هر پرونده اجرایی، چند نفر نقش اصلی را بازی می کنند:

• محکوم له: همانی که حکم به نفعش صادر شده و الان می خواهد حقش را بگیرد. او باید فعال باشد و پیگیری کند.
• محکوم علیه: طرف دیگر ماجراست که حکم به ضررش صادر شده و باید به آن عمل کند.
• دادگاه صادرکننده رأی: همان دادگاهی که حکم اصلی را داده و حالا باید برای اجرای آن، اجراییه صادر کند.
• واحد اجرای احکام: بخشی از دادگستری که مسئولیت عملیاتی کردن حکم را به عهده دارد.
• قاضی ناظر (قاضی اجرای احکام): رئیس این واحد است. او مسئول نظارت بر کل فرآیند اجرا، حل وفصل اختلافات و صدور دستورات قضایی لازم است.
• دادورز (مأمور اجرا): بازوی اجرایی قاضی است. او کسی است که عملاً کارهای توقیف اموال، جلب، تحویل ملک و … را انجام می دهد.

پس هر کدام از این افراد، نقش مهمی در موفقیت آمیز بودن فرآیند اجرای حکم دارند.

شرایط ضروری برای ارسال پرونده و صدور اجراییه (قبل از هر اقدام)

فکر نکنید همین که رأی دادگاه صادر شد، می توانید مستقیم بروید سراغ اجرای احکام و بگویید: خب، این هم حکم، اجرا کنید!. نه، این طوری نیست. قبل از اینکه پرونده شما اصلاً راهی اجرای احکام شود و اجراییه ای صادر شود، باید یک سری شرایط اساسی فراهم باشد. این ها مثل کلیدهایی هستند که اگر نباشند، هیچ دری باز نمی شود. بیایید این شرایط را با هم مرور کنیم:

الف) حکم باید قطعی شده باشد

این مهم ترین و اولین شرط است. یعنی چه؟ یعنی رأی دادگاه دیگر قابل اعتراض نباشد. تا وقتی که احتمال تجدیدنظرخواهی، فرجام خواهی یا واخواهی وجود دارد، هیچ کس نمی تواند آن را اجرا کند. حکم ممکن است به چند دلیل قطعی شود:

• عدم تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی در مهلت قانونی: یعنی طرف مقابل در زمان تعیین شده (مثلاً ۲۰ روز برای تجدیدنظرخواهی) اعتراض نکرده باشد.
• تأیید رأی توسط دادگاه بالاتر: یعنی اگر پرونده به تجدیدنظر رفته و دادگاه تجدیدنظر، رأی دادگاه بدوی را تأیید کرده باشد.
• رأی قطعی بدوی: در بعضی موارد خاص، دادگاه بدوی خودش رأی قطعی صادر می کند (مثلاً در دعاوی که مبلغشان خیلی کم است).

پس حسابی حواستان باشد که باید یک گواهی قطعیت> از دفتر دادگاه صادرکننده رأی بگیرید. این گواهی مهر تأیید روی قطعی بودن رأی شماست.

ب) موضوع حکم باید روشن و معین باشد

حکمی که قرار است اجرا شود، باید مثل روز روشن باشد؛ یعنی دقیقاً بگوید چه کسی باید چه کاری را انجام دهد یا چه چیزی را بدهد. مثلاً محکوم علیه باید ۵۰ میلیون تومان به محکوم له بپردازد یا محکوم علیه باید یک دستگاه خودروی پراید مدل فلان به شماره پلاک فلان را تحویل دهد. اگر حکم کلی یا مبهم باشد، نمی شود اجرا کرد. مثلاً اگر بگوید محکوم علیه باید مقداری پول پرداخت کند این مبهم است و باید مشخص شود مقداری پول یعنی چقدر.

ج) حکم قطعی باید به محکوم علیه ابلاغ شده باشد

کسی که قرار است به حکم عمل کند (یعنی محکوم علیه) باید حتماً از صدور و قطعیت حکم خبر داشته باشد. این خبررسانی از طریق «ابلاغ» انجام می شود. اگر حکم به درستی به او ابلاغ نشده باشد، نمی توانید برای اجرای آن اقدام کنید. امروزه بیشتر ابلاغ ها به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه ثنا انجام می شود. پس مطمئن شوید که ابلاغیه های شما صحیح و به موقع انجام شده است.

د) درخواست اجراییه از سوی محکوم له ضروری است

اجرای احکام خودش خودکار شروع به کار نمی کند! این شمایید که باید پیش قدم شوید و درخواست کنید که حکم به اجرا درآید. به زبان حقوقی به این می گویند درخواست صدور اجراییه>. بدون درخواست شما، حتی اگر همه شرایط بالا هم فراهم باشد، هیچ اتفاقی نمی افتد و پرونده شما در همان مرحله دادگاه اصلی می ماند.

یادتان باشد که رعایت این چهار شرط، یعنی قطعی بودن حکم، معین بودن موضوع، ابلاغ صحیح و درخواست شما، اولین و مهم ترین گام برای ارسال پرونده به اجرای احکام مدنی است.

مراحل گام به گام ارسال پرونده به اجرای احکام مدنی و صدور اجراییه

حالا که با شرایط لازم آشنا شدید، وقت آن است که برویم سراغ مراحل عملی کار. این فرآیند چند مرحله کلیدی دارد که باید آن ها را با دقت و پشت سر هم انجام بدهید. نگران نباشید، من اینجا قدم به قدم راهنمایی تان می کنم:

مرحله اول: ثبت درخواست صدور اجراییه (نخستین قدم در اجرای حکم)

خب، حکم قطعی شده، به محکوم علیه هم ابلاغ شده و شما هم مشتاقید که حق تان را بگیرید. اولین کاری که باید بکنید این است که یک درخواست رسمی برای صدور اجراییه ثبت کنید. این درخواست را باید به دفتر شعبه دادگاهی بدهید که رأی اصلی را صادر کرده است. اگر دادگاه تجدیدنظر رأی را تأیید کرده، پرونده ابتدا به همان شعبه بدوی برمی گردد.

• کجا باید درخواست بدهید؟ معمولاً باید به دفتر همان شعبه دادگاهی که حکم را صادر کرده مراجعه کنید. البته امروزه خیلی از کارها از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی هم قابل انجام است.
• چطور درخواست بدهید؟ باید یک لایحه درخواست صدور اجراییه> تنظیم کنید. این لایحه باید شامل مشخصات شما (محکوم له)، مشخصات محکوم علیه، شماره و تاریخ پرونده، شماره و تاریخ رأی قطعی و درخواست صریح شما برای صدور اجراییه باشد. حتماً از روی رأی قطعی و برگه های ابلاغ آن، کپی برابر اصل تهیه کنید و همراه درخواست تان بفرستید. کپی کارت ملی خودتان هم لازم است.

مرحله دوم: بررسی درخواست توسط قاضی و صدور اجراییه

لایحه و مدارک شما به دست مدیر دفتر شعبه می رسد. او پرونده را برای تأیید به قاضی شعبه می فرستد. قاضی بررسی می کند که آیا تمام شرایط لازم برای صدور اجراییه فراهم هست یا نه. اگر همه چیز درست باشد، دستور صدور اجراییه> را می دهد. اجراییه یک سند رسمی است که از طرف دادگاه صادر می شود و به محکوم علیه اطلاع می دهد که باید حکم را اجرا کند.

توی این اجراییه، مشخصات دقیق شما و محکوم علیه، جزئیات حکم صادر شده، تاریخی که اجراییه صادر شده و یک مهلت مشخص (که در ادامه توضیح می دهم) برای اجرای اختیاری حکم قید می شود.

مرحله سوم: ابلاغ اجراییه به محکوم علیه

بعد از اینکه اجراییه صادر شد، حالا نوبت می رسد به اینکه این سند رسمی هم به دست محکوم علیه برسد. این مرحله هم مثل ابلاغ رأی دادگاه، از طریق سامانه ثنا و به صورت الکترونیکی انجام می شود.

اینجاست که یک نکته خیلی مهم پیش می آید: مهلت قانونی اجرای اختیاری حکم>. قانون به محکوم علیه فرصت می دهد که خودش داوطلبانه و بدون اعمال زور، حکم را اجرا کند. این مهلت چند روز است؟

• طبق قانون اجرای احکام مدنی، این مهلت ۱۰ روز> است.
• اما برای محکومیت های مالی، طبق ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، این مهلت به ۳۰ روز> افزایش پیدا کرده است.

این مهلت خیلی مهم است؛ چون اگر محکوم علیه در این مدت کاری به کاری نکند و حکم را اجرا نکند، آن وقت است که شما می توانید برای مرحله بعدی و جدی تر اقدام کنید.

مرحله چهارم: درخواست ارسال پرونده به اجرای احکام (پس از انقضای مهلت)

اگر مهلت قانونی (۱۰ یا ۳۰ روزه) تمام شد و محکوم علیه کماکان به حکم دادگاه بی اعتنایی کرد و آن را اجرا نکرد، شما باید دوباره دست به کار شوید. این بار باید یک لایحه جدید> تنظیم کنید و به مدیر دفتر همان شعبه دادگاه تقدیم کنید و در آن درخواست کنید که پرونده به واحد اجرای احکام> ارسال شود.

بعد از این درخواست، مدیر دفتر شعبه، یک پرونده فیزیکی (یعنی یک پوشه واقعی!) شامل کپی های برابر اصل شده از رأی قطعی و اجراییه برای شما تشکیل می دهد. این پرونده را می فرستد به واحد اجرای احکام مدنی دادگستری. در این مرحله، یک پرونده اجرایی جدید برای شما در آن واحد تشکیل می شود. معمولاً در این زمان، شما یک پیامک دریافت می کنید با این مضمون: پرونده شما به شعبه اجرای احکام مدنی واصل شد. این پیامک یعنی پرونده شما به دست اجرای احکام رسیده و از این به بعد باید پیگیری هایتان را از این واحد انجام دهید.

زمان بندی و مهلت های قانونی در فرآیند اجرای حکم

یکی از سؤالات پرتکرار این است که آقا/خانم، این کار چقدر طول می کشد؟ واقعیت این است که زمان اجرای حکم می تواند خیلی متغیر باشد. بستگی به پیچیدگی پرونده، نوع حکم و از همه مهم تر، رفتار محکوم علیه دارد. اما بیایید یک دید کلی از مهلت های قانونی داشته باشیم:

1. مدت زمان برای قطعیت حکم: این زمان بستگی به نوع حکم و مهلت های اعتراض (تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی) دارد. مثلاً اگر مهلت تجدیدنظرخواهی ۲۰ روز باشد و طرف مقابل اعتراض نکند، بعد از این ۲۰ روز رأی قطعی می شود.
2. مهلت صدور و ابلاغ اجراییه: بعد از درخواست شما و تأیید قاضی، صدور اجراییه معمولاً چند روز کاری طول می کشد. ابلاغ آن هم بستگی به سرعت سامانه ثنا و دسترسی محکوم علیه به ابلاغیه دارد.
3. مهلت اجرای اختیاری: همان طور که گفتیم، ۱۰ روز برای احکام عمومی و ۳۰ روز برای محکومیت های مالی، مهلتی است که قانون به محکوم علیه داده تا خودش حکم را اجرا کند.
4. درخواست ارسال پرونده به اجرای احکام: بعد از اینکه مهلت اجرای اختیاری تمام شد و محکوم علیه کاری نکرد، شما هرچه سریع تر برای ارسال پرونده به اجرای احکام مدنی> اقدام کنید، بهتر است. هیچ مهلت قانونی خاصی برای این مرحله وجود ندارد که اگر دیرتر اقدام کنید، حقتان از بین برود، اما خب هر دقیقه تأخیر یعنی تأخیر در رسیدن به حق تان.

زمان کل فرآیند اجرا می تواند از چند هفته تا چند ماه و حتی در برخی پرونده های پیچیده، بیشتر هم طول بکشد. عواملی مثل شناسایی اموال محکوم علیه، همکاری او، یا ادعای اعسار، روی سرعت کار تأثیر زیادی دارند.

نقش و اختیارات قاضی ناظر و دادورز اجرای احکام مدنی

توی واحد اجرای احکام، دو نفر نقش کلیدی و بسیار مهمی دارند: قاضی ناظر (که به او قاضی اجرای احکام هم می گویند) و دادورز (که گاهی مأمور اجرا هم نامیده می شود). این دو نفر مثل مغز و بازوی اجرایی این سیستم هستند و همکاری شما با آن ها، روند کار را خیلی جلو می اندازد.

اختیارات قاضی ناظر (قاضی اجرای احکام)

قاضی ناظر، در واقع فرمانده عملیات اجرای حکم است. او بالاترین مقام اجرایی در این مرحله است و اختیارات زیادی دارد، از جمله:

• صدور دستورات قضایی: همه دستورات مهم برای توقیف اموال، جلب محکوم علیه، رفع توقیف، یا هر دستور دیگری که برای اجرای حکم لازم است، توسط او صادر می شود.
• تصمیم گیری در موارد ابهام: گاهی اوقات در روند اجرا ابهاماتی پیش می آید یا طرفین اختلاف پیدا می کنند. قاضی ناظر است که باید در این موارد تصمیم گیری کند و راه حل بدهد.
• حل اختلاف: اگر بین محکوم له و محکوم علیه یا حتی بین دادورز و یکی از طرفین، اختلافی در مورد نحوه اجرا پیش بیاید، قاضی ناظر مرجع حل اختلاف است.
• نظارت بر عملکرد دادورز: او بر کارهای دادورز نظارت می کند تا مطمئن شود همه چیز طبق قانون پیش می رود.

وظایف دادورز (مأمور اجرا)

دادورز در واقع، دست راست قاضی ناظر است. او کسی است که دستورات قاضی را عملاً روی زمین پیاده می کند:

• اجرای عملی دستورات: دادورز همان کسی است که برای توقیف حساب بانکی، توقیف ماشین، یا توقیف ملک، دستورات لازم را اجرا می کند. او ممکن است با پلیس، اداره ثبت، بانک ها و … مکاتبه کند.
• توقیف اموال: مهم ترین وظیفه دادورز، شناسایی و توقیف اموال محکوم علیه (مانند حساب بانکی، ماشین، خانه، حقوق و …) برای پرداخت طلب محکوم له است.
• انجام مزایده: اگر اموالی توقیف شود و نیاز به فروش باشد (مثلاً خانه یا ماشین)، دادورز مسئول انجام تشریفات مزایده و فروش آن هاست.
• جلب محکوم علیه: در برخی موارد (مثلاً اگر محکوم علیه پولی نداشته باشد و اعسارش ثابت نشده باشد)، دادورز می تواند دستور جلب او را برای اعمال ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی اجرا کند.

همکاری و ارتباط خوب با این دو نهاد بسیار مهم است. هرجا سوال یا ابهامی داشتید، حتماً با آن ها مطرح کنید.

پیگیری پرونده در اجرای احکام مدنی: چگونه و از کجا؟

بعد از اینکه پرونده شما به واحد اجرای احکام رفت و آن پیامک معروف پرونده شما به شعبه اجرای احکام مدنی واصل شد را دریافت کردید، تازه اول کار است! حالا وظیفه شما این است که فعالانه و با دقت، پرونده تان را پیگیری کنید. پیگیری فعال، خودش یک عامل مهم برای سرعت بخشیدن به اجرای حکم است. حالا چطور باید پیگیری کنیم؟

الف) پیگیری الکترونیکی

سامانه ثنا، دوست قدیمی شما در این مسیر است. شما می توانید با وارد شدن به سامانه ثنا و انتخاب گزینه سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی یا پیگیری پرونده، وضعیت پرونده اجرایی خود را بررسی کنید. در این سامانه می توانید ببینید چه دستوراتی از طرف قاضی صادر شده، چه ابلاغیه هایی به محکوم علیه ارسال شده و پرونده در چه مرحله ای قرار دارد. این روش برای پیگیری های اولیه و عمومی خیلی خوب است.

ب) پیگیری حضوری

گاهی اوقات پیگیری الکترونیکی کافی نیست و باید حضوری اقدام کنید. برای این کار:

1. مراجعه به واحد اجرای احکام: باید به همان شعبه اجرای احکامی که پرونده تان به آن ارجاع شده، بروید.
2. صحبت با دادورز یا متصدی پرونده: در این مراجعه حضوری، معمولاً می توانید با دادورزی که مسئول پرونده شماست (یا متصدی بایگانی که پرونده شما را در دست دارد) صحبت کنید. از او بپرسید که پرونده در چه مرحله ای است، چه اقداماتی انجام شده و قدم بعدی چیست. ممکن است دادورز از شما بخواهد برای شناسایی اموال محکوم علیه کمک کنید یا اطلاعاتی در مورد محل کار یا زندگی او بدهید.
3. برقراری ارتباط منظم: سعی کنید به صورت منظم (مثلاً هر دو هفته یا ماه یک بار، بستگی به شرایط پرونده) پیگیر باشید. این پیگیری نشان می دهد که شما جدی هستید و روند کار را جلو می اندازد.

نحوه ارتباط با واحد اجرای احکام هم معمولاً از طریق مراجعه حضوری است. البته در برخی موارد می توانید با شماره های تلفن دادگستری تماس بگیرید، ولی تجربه نشان داده که مراجعه حضوری معمولاً مؤثرتر است.

یک نکته مهم: هر زمان که از شما خواسته شد مدارک جدیدی ارائه کنید، سریعاً این کار را انجام دهید. تأخیر در ارائه مدارک، یعنی تأخیر در اجرای حکم.

نمونه لایحه درخواست ارسال پرونده به اجرای احکام مدنی

همان طور که قبلاً گفتیم، یکی از گام های مهم در مسیر ارسال پرونده به اجرای احکام مدنی، ارائه یک لایحه به مدیر دفتر شعبه دادگاه است. این لایحه باید رسمی و دقیق باشد تا بدون مشکل، روند کارتان پیش برود. در ادامه، یک نمونه لایحه کامل و کاربردی برای شما آماده کرده ام که می توانید از آن استفاده کنید:

ریاست محترم شعبه …… مجتمع قضایی ……

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار می رساند:

اینجانب [نام و نام خانوادگی شما]، فرزند [نام پدر شما]، دارنده کدملی [کدملی شما]، به موجب دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] صادره از شعبه محترم [شماره شعبه] آن دادگاه در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده دادگاه صادرکننده رأی اصلی]، محکوم له (ذی نفع) پرونده فوق الذکر می باشم.

نظر به اینکه دادنامه مذکور به محکوم علیه محترم، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی محکوم علیه]، فرزند [نام پدر محکوم علیه]، دارنده کدملی [کدملی محکوم علیه] ابلاغ گردیده و متعاقباً اجراییه شماره [شماره اجراییه] نیز در تاریخ [تاریخ ابلاغ اجراییه به محکوم علیه] به ایشان ابلاغ شده است. همچنین، نسخه دوم اجراییه نیز به دفتر آن شعبه محترم عودت داده شده است.

با عنایت به اینکه مهلت قانونی مقرر جهت اجرای اختیاری مفاد اجراییه به پایان رسیده و تاکنون محکوم علیه محترم اقدامی جهت اجرای حکم صادر شده ننموده است، لذا با استناد به مقررات مربوط به نحوه اجرای آرای قطعی دادگاه ها، خواهشمند است دستور فرمایید پرونده جهت اجرای مفاد رأی صادره و شروع عملیات اجرایی، به واحد محترم اجرای احکام مدنی ارسال و پرونده اجرایی تشکیل گردد.

بدینوسیله، آمادگی خود را جهت پیگیری و همکاری های لازم با واحد اجرای احکام مدنی اعلام می دارم.

با تشکر و تجدید احترام،

نام و نام خانوادگی: [نام شما]

امضاء:

تاریخ:

شماره تماس: [شماره تماس شما]

این لایحه را باید روی سربرگ مناسب یا کاغذ معمولی با امضای خودتان به دفتر شعبه ای که رأی را صادر کرده تحویل دهید. حتماً یک نسخه کپی از آن را برای خودتان نگه دارید.

چالش ها و موانع رایج در اجرای احکام مدنی و راهکارهای آن

اجرای حکم همیشه مثل آب خوردن نیست و گاهی با یک سری چالش ها و موانع روبرو می شویم. شناخت این مشکلات و راهکارهایشان می تواند به شما کمک کند تا با آمادگی بیشتری در این مسیر قدم بگذارید و زودتر به حقتان برسید:

۱. عدم شناسایی اموال کافی از محکوم علیه: «آب در هاون کوبیدن!»

شاید بزرگ ترین و شایع ترین مانع همین باشد. گاهی اوقات محکوم علیه هیچ مالی به اسم خودش ندارد یا اموالش پنهان است و نمی توان آن ها را توقیف کرد. در این مواقع، حس می کنید دستتان به جایی بند نیست و حقتان روی زمین مانده است.

راهکارها:

• استعلام از مراجع مختلف: از قاضی اجرای احکام بخواهید که از سازمان ثبت اسناد (برای املاک و مستغلات)، بانک مرکزی (برای حساب های بانکی)، راهور (برای خودرو)، بورس و بیمه مرکزی (برای سهام و بیمه نامه ها) استعلام بگیرد. این استعلام ها می توانند به شناسایی اموال کمک کنند.
• معرفی اموال توسط محکوم له: اگر خودتان اطلاعاتی از اموال محکوم علیه دارید (مثلاً می دانید کجا کار می کند یا چه ماشینی دارد)، حتماً به دادورز معرفی کنید.
• درخواست جلب: اگر محکومیت مالی باشد و اموالی شناسایی نشود و اعسار محکوم علیه هم ثابت نشده باشد، می توانید طبق قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، درخواست جلب او را بدهید. جلب کردن در واقع فشاری است که به محکوم علیه وارد می شود تا طلب شما را پرداخت کند.
• توکیل در اجرای احکام: اگر وکیل گرفته اید، این وظایف پیگیری بر عهده وکیل شماست.

۲. ادعای اعسار از سوی محکوم علیه: «پول ندارم، چه کنم؟»

محکوم علیه ممکن است ادعا کند که توانایی مالی برای پرداخت بدهی اش را ندارد و اعسار> (ناتوانی مالی) دارد. او باید این ادعا را با مدارک و شهادت شهود ثابت کند.

راهکارها:

• اعتراض محکوم له: شما می توانید به ادعای اعسار محکوم علیه اعتراض کنید و ثابت کنید که او توانایی مالی دارد یا اموالی را پنهان کرده است. برای این کار باید مدارک و دلایل خود را (مثل معرفی شاهد یا مدارک دال بر تمکن مالی) به دادگاه ارائه کنید.
• پرداخت اقساطی: اگر اعسار ثابت شود، دادگاه ممکن است حکم به پرداخت اقساطی بدهی دهد.

۳. مواجهه با دستور توقف اجرا یا تأخیر: «چه شد که راه افتادی و نیامدی؟!»

گاهی اوقات به دلایل مختلف (مثلاً اعتراض ثالث، ادعای مالکیت شخص دیگر روی اموال توقیف شده یا اشکال در خود اجراییه)، ممکن است دستور توقف عملیات اجرایی صادر شود یا روند کار به تأخیر بیفتد.

راهکارها:

• پیگیری علت توقف: فوراً از قاضی ناظر یا دادورز علت توقف را جویا شوید.
• ارائه مستندات: اگر توقف به دلیل ادعای شخص ثالث است، با ارائه مدارک لازم از حق خودتان دفاع کنید.

۴. پیدا نشدن محکوم علیه: «دود شد و رفت هوا!»

ممکن است محکوم علیه آدرس جدیدی نداشته باشد یا عمداً خود را مخفی کند.

راهکارها:

• درخواست جلب: اگر محکومیت مالی است و مهلت های قانونی گذشته، می توانید درخواست جلب او را از قاضی ناظر بخواهید.
• درخواست استعلام آدرس: از دادگاه بخواهید از مراجعی مانند اداره ثبت احوال یا اداره پست، آدرس جدید محکوم علیه را استعلام کند.

۵. ابهامات در اجراییه یا حکم: «منظورش دقیقاً چی بود؟»

بعضی اوقات، خود حکم یا اجراییه، ابهامی دارد که مانع از اجرای صحیح آن می شود.

راهکارها:

• درخواست رفع ابهام: از دادگاه صادرکننده حکم بخواهید که ابهام موجود در رأی را رفع کند.
• ارجاع به قاضی ناظر: اگر ابهام در خصوص نحوه اجرای اجراییه است، قاضی ناظر می تواند دستورات لازم برای رفع ابهام را بدهد.

با آگاهی از این چالش ها و پیگیری مستمر، می توانید مسیر اجرای احکام مدنی را با موفقیت بیشتری طی کنید.

جمع بندی و نکات پایانی

خب، رسیدیم به انتهای مسیر پرپیچ وخم ارسال پرونده به اجرای احکام مدنی. همان طور که دیدید، برنده شدن در دادگاه فقط بخشی از ماجراست و برای اینکه حق وحقوقتان از روی کاغذ به زندگی واقعی شما بیاید، باید مراحل اجرای حکم را با دقت و پیگیری پشت سر بگذارید. این فرآیند، آخرین حلقه در زنجیره دادرسی است و اهمیتش به قدری زیاد است که بدون آن، پیروزی در دادگاه مثل یک برگه کاغذ بی ارزش خواهد بود.

در این مقاله سعی کردیم تمام جوانب این ماجرا را برایتان باز کنیم؛ از اینکه اصلاً اجرای احکام مدنی چیست> و چرا به آن نیاز داریم، تا مبانی قانونی، شرایط لازم برای صدور اجراییه>، مراحل گام به گام ارسال پرونده به اجرای احکام مدنی> و حتی مهلت های قانونی و چالش هایی که ممکن است سر راهتان سبز شوند. یاد گرفتیم که پیگیری فعال و منظم، آشنایی با نقش قاضی ناظر و دادورز> و استفاده از نمونه لایحه درخواست ارسال پرونده به اجرای احکام> چقدر می تواند به شما کمک کند.

همیشه یادتان باشد که در این مسیر، صبر>، دقت> و پیگیری مستمر>، کلید موفقیت شما هستند. هرچقدر که بیشتر بدانید و فعال تر باشید، احتمال اینکه زودتر و راحت تر به حق خود برسید، بیشتر است. اگر پرونده تان پیچیدگی های خاص خودش را دارد یا حس می کنید نیاز به کمک بیشتری دارید، حتماً از مشاوره حقوقی متخصص> یا وکیل> کمک بگیرید. آن ها می توانند راهنمایی های دقیق تر و تخصصی تری به شما ارائه دهند و پیچ وخم های مسیر را برایتان هموارتر کنند. امیدوارم با این راهنما، بتوانید با اطمینان خاطر بیشتری برای گرفتن حق وحقوقتان اقدام کنید و بالاخره نتیجه سال ها دوندگی تان را ببینید.