اثر کم کردن خواسته چیست

کم کردن خواسته در دعاوی حقوقی یعنی شما به عنوان خواهان، از بخشی از چیزی که اولش مطالبه کرده اید، دست می کشید. این اقدام مهم، مثل یک چاقوی دو لبه می مونه که هم می تونه به نفعتون باشه و هم اثرات پیش بینی نشده ای روی هزینه های دادرسی، میزان خسارت و حتی قابلیت اعتراض به حکم دادگاه بذاره. پس بیایید ببینیم اصلاً اثر کم کردن خواسته چیست و چه جوانبی داره تا با چشم باز قدم بردارید.

توی پیچ وخم های پرونده های حقوقی، خیلی وقت ها پیش میاد که خواهان ها، یعنی شمایی که دادخواستی رو ثبت کردید و دنبال حق و حقوقتون هستید، بعد از یه مدت تصمیم می گیرید از بخشی از خواسته تون کوتاه بیاید. شاید فکر کنید این یه کار ساده اس و تأثیر خاصی نداره، اما باور کنید که این تصمیم کوچیک، می تونه کلی اثر بزرگ و گاهی هم برگشت ناپذیر روی سرنوشت پرونده تون بذاره. از جیبتون گرفته تا نوع حکمی که قراره صادر بشه، همه و همه تحت الشعاع این اقدام قرار می گیرن.

هدف امروز ما اینه که همه چیز رو درباره ی «کاهش خواسته» شفاف کنیم. قرار نیست فقط یه تعریف خشک و خالی ارائه بدیم، بلکه می خوایم قدم به قدم ببینیم این مفهوم دقیقاً چیه، چه مبنای قانونی ای داره، چطور انجام می شه و مهم تر از همه، اثر کم کردن خواسته چیست و چه تبعاتی برای شما، برای طرف مقابل و حتی برای مسیر دادگاه داره. از هزینه های دادرسی که پرداخت کردید تا قابلیت اعتراض به رأی، همه رو با جزئیات بررسی می کنیم و هر ابهامی که دارید، برطرف می کنیم. پس اگه درگیر یه پرونده حقوقی هستید یا صرفاً دوست دارید دانش حقوقیتون رو بالا ببرید، با ما همراه باشید.

کاهش خواسته چیست؟ یک تعریف ساده و حقوقی

بگذارید از همین اولش حسابی شفاف باشیم. کاهش خواسته یعنی اینکه شما که خواهان پرونده هستید، تصمیم می گیرید از بخشی از اون چیزی که اولش توی دادخواستتون نوشته بودید و از خوانده می خواستید، کم کنید یا کلاً ازش صرف نظر کنید. این حق رو قانون گذار توی ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی به شما داده و اختیاری مهم محسوب می شه.

ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی به صراحت بیان می کند: «خواهان می تواند خواسته خود را که در دادخواست تصریح کرده در تمام مراحل دادرسی کم کند.»

حالا این کاهش خواسته برای همه چیز امکان پذیره؟ نه دقیقاً. این موضوع بیشتر توی پرونده هایی کاربرد داره که خواسته تون معلوم باشه یا عین معین. یعنی چی؟ این اصطلاحات شاید کمی فنی به نظر برسن، اما مفهوم ساده ای دارن که با مثال های زیر حسابی روشن می شن:

• خواسته معلوم: وقتی می گیم خواسته معلومه، یعنی دقیقاً می دونید چی می خواهید و چقدر می خواهید. مثلاً شما توی دادخواستتون نوشتید که از خوانده 200 میلیون تومان پول یا 100 سکه تمام بهار آزادی طلب دارید. اینجا، خواسته معلومه؛ یعنی مبلغ یا تعدادش مشخصه. حالا می تونید بگید به جای 200 میلیون، 150 میلیون می خوام یا به جای 100 سکه، 70 سکه می خوام. این تغییر، کاملاً مصداق کاهش خواسته است.
• عین معین: عین معین یعنی یه مال مشخص، قابل لمس و دارای موجودیت خارجی که می شه بخش بندیش کرد. مثلاً خواسته اولیه شما 6 دانگ یک مغازه بوده، حالا در طول رسیدگی می گید فقط 3 دانگش رو می خوام. یا مطالبه کل یک قطعه زمین به مساحت 500 متر مربع، که بعداً تصمیم می گیرید فقط مالکیت 300 متر مربع از آن را بخواهید. توی این حالت هم چون خواسته عین مشخصی بوده که حالا بخشیش رو نمی خواهید، کاهش خواسته امکان پذیره.

پس اگه خواسته تون نامعلوم باشه یا دقیقاً مشخص نباشه، مثلاً توی دعاوی غیرمالی که خواسته یک خواسته کلی و غیرقابل تفکیک هست، داستان کاهش خواسته اونقدر معنی نداره و ممکنه به شکل دیگری مثل استرداد بخشی از دعوا تفسیر بشه که جلوتر بهش می پردازیم. یادتون باشه، وقتی خواسته رو کم می کنید، انگار دارید به طور ضمنی اقرار می کنید که به اون بخش از خواسته ای که کمش کردید، حقی ندارید یا دست کم ازش کوتاه اومدید. این نکته خیلی مهمه، چون دیگه نمی تونید بعداً برید دنبال همون بخش رها شده و بخواهید دوباره اون رو مطالبه کنید.

شرایط و مراحل انجام کاهش خواسته: از درخواست تا ثبت

خب، حالا که فهمیدیم کاهش خواسته چیست، بیایید ببینیم چطوری باید این کار رو انجام بدیم و چه شرایطی داره. این مراحل و شرایط رو باید حسابی در نظر بگیرید تا تصمیمتون کاملاً آگاهانه باشه.

این حق، فقط برای شماست، خواهان عزیز!

اول از همه، این رو بدونید که این اختیار، فقط و فقط برای شماست که خواهان پرونده اید. یا اگه وکیل حقوقی دارید، وکیل شما می تونه این کار رو انجام بده. خوانده دعوا، چون خودش دعوایی مطرح نکرده و فقط داره از خودش دفاع می کنه، نمی تونه خواسته رو کم یا زیاد کنه. پس اگه تصمیم به کم کردن خواسته گرفتید، این شما هستید که باید اقدام کنید و کسی نمی تونه این حق رو ازتون بگیره.

مهلت کاهش خواسته: تا کجا می شه این کارو کرد؟

یکی از مزیت های بزرگ کاهش خواسته اینه که دست شما رو حسابی باز می ذاره. بر اساس ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی، شما می تونید خواسته رو توی تمام مراحل دادرسی کم کنید. یعنی چی؟ یعنی:

• مرحله بدوی: توی اولین دادگاهی که پرونده تون بررسی می شه.
• مرحله واخواهی: اگه حکمی غیابی علیه شما صادر شده و دارید بهش اعتراض می کنید.
• مرحله تجدیدنظرخواهی: اگه به حکم دادگاه بدوی اعتراض کردید و پرونده رفته دادگاه تجدیدنظر.

این یه امتیاز بزرگه که به خواهان داده شده و نشون می ده قانون گذار خواسته این انعطاف رو برای شما حفظ کنه. اما یه استثنای خیلی مهم داریم که باید حسابی حواستون بهش باشه: فرجام خواهی در دیوان عالی کشور. توی این مرحله، دیگه نمی تونید خواسته رو کم کنید. چرا؟ چون دیوان عالی کشور معمولاً به ماهیت پرونده وارد نمی شه و فقط از نظر شکلی (یعنی اینکه آیا قوانین درست اجرا شده یا نه) به پرونده رسیدگی می کنه. کاهش خواسته یه تغییر ماهوی توی دعواست و جایی توی دیوان عالی نداره و نمی شه تو این مرحله ماهیت دعوا رو تغییر داد.

حالا یه سؤال هوشمندانه: اگه دیوان عالی کشور رأی رو نقض کرد و پرونده رو دوباره فرستاد به یه دادگاه پایین تر (مثلاً دادگاه بدوی یا تجدیدنظر) برای رسیدگی ماهیتی دوباره، اون وقت چی؟ بله، توی این حالت، دوباره فرصت پیدا می کنید که خواسته رو کم کنید. پس همیشه فرجام خواهی خط قرمزه، مگر اینکه دوباره پرونده ماهیتی بشه و امکان رسیدگی به اصل دعوا به دادگاه های پایین تر برگردانده شود.

شکل کاهش خواسته: چطوری اعلامش کنیم؟

خیلی ها فکر می کنن کم کردن خواسته حتماً باید با کاغذبازی های پیچیده و نامه های اداری باشه، اما اینطور نیست! شما می تونید هم به صورت شفاهی و هم کتبی درخواست کاهش خواسته بدید:

• شفاهی: توی جلسه دادگاه، می تونید به قاضی اعلام کنید که می خواهید خواسته تون رو کم کنید. این موضوع همونجا توی صورت جلسه دادگاه ثبت می شه و شما هم باید زیرش رو امضا کنید تا رسمی بشه. پس لازم نیست حتماً یه لایحه مفصل بنویسید.
• کتبی: می تونید یه لایحه بنویسید و درخواست کاهش خواسته رو به صورت کتبی به دادگاه ارائه بدید. این لایحه هم به پرونده شما ضمیمه می شه و می تونید دلایلتون رو هم توی اون به صورت مختصر قید کنید.

پس، انتخاب با شماست. هر دو روش کاملاً قانونی و معتبر هستن.

لازم نیست دلیل خاصی بیارید!

یه نکته جالب دیگه اینکه شما مجبور نیستید دلیل خاصی برای کاهش خواسته به دادگاه ارائه بدید. یعنی دادگاه از شما نمی پرسه که چرا تصمیم به این کار گرفتید یا مثلاً آیا پشیمون شدید؟ البته، معمولاً دلایل رایجی برای این کار وجود داره که توی بخش بعدی بهشون می پردازیم. اما از نظر قانونی، نیازی به ذکر دلیل خاصی ندارید و این حق رو دارید که بدون هیچ توضیحی، خواسته تون رو کم کنید.

چرا خواهان از خواسته اش کم می کنه؟ (از اشتباه تا مصالحه)

شاید براتون سؤال پیش بیاد که اصلاً چرا کسی باید از خواسته اش کم کنه؟ وقتی از اول یه چیزی رو مطالبه کرده، حتماً حقش بوده دیگه، نه؟ خب، داستان اینقدرها هم ساده نیست و دلایل مختلفی برای این کار وجود داره که خیلی ها ازش استفاده می کنن. این دلایل معمولاً منطقی و بر اساس شرایط پرونده هستن:

1. اشتباه در برآورد اولیه میزان خواسته: خیلی وقت ها، وقتی دادخواست رو تنظیم می کنیم، یه برآورد اولیه از میزان خواسته مون داریم که ممکنه بعداً متوجه بشیم اشتباه بوده. مثلاً فکر می کردیم 100 میلیون تومان طلب داریم، اما بعد از بررسی بیشتر اسناد، مدارک جدید یا حتی مشورت با کارشناس، می بینیم واقعاً 70 میلیون تومن حق داریم و برای اون 30 میلیون اضافی، مدرک محکمی نداریم. خب، چرا دنبال 30 میلیون اضافی بریم که ثابت کردنش سخته و فقط پرونده رو کشدار می کنه؟ اینجا، کم کردن خواسته یه حرکت عاقلانه اس.
2. اطلاع از توانایی مالی محدود خوانده: فرض کنید شما از کسی 200 میلیون تومان طلب دارید، اما در طول دادرسی یا حتی قبل از آن، می فهمید که خوانده فقط 100 میلیون تومن توان پرداخت واقعی داره و بیشتر از اون چیزی نداره که بتونه بده. توی این حالت، اگه اصرار کنید روی 200 میلیون، ممکنه پرونده سال ها طول بکشه، به اجرای احکام بره و در نهایت هم نتونید تمام پولتون رو بگیرید. پس با کاهش خواسته به 100 میلیون، هم سریع تر به پولتون می رسید و هم دادگاه رو الکی درگیر نمی کنید و بار سنگین روی دوش خودتون نمی اندازید.
3. جلوگیری از صدور حکم محکومیت در بخشی از خواسته: بعضی وقت ها، برای اثبات بخشی از خواسته مون، مدارک محکمی نداریم یا اثباتش خیلی سخته. اگه اصرار کنیم روی کل خواسته، ممکنه دادگاه کلاً دعوای ما رو رد کنه یا بخش بزرگی از اون رو نپذیره و حکم به ضرر ما صادر کنه. اینجا، کم کردن خواسته و تمرکز روی بخشی که مدارک محکمی براش داریم و می تونیم ثابتش کنیم، یه حرکت هوشمندانه ست که شانس پیروزی رو حسابی بالا می بره.
4. تسریع در روند رسیدگی و کاهش پیچیدگی های دادرسی: پرونده های حقوقی معمولاً زمان بر هستند و اعصاب آدم رو خرد می کنن. وقتی خواسته رو کم می کنید، ممکنه پیچیدگی های پرونده کمتر بشه، نیاز به کارشناسی های متعدد از بین بره و در نتیجه، پرونده با سرعت بیشتری به سرانجام برسه. زمان طلاست، مخصوصاً توی دادگاه! گاهی اوقات، خواهان برای اینکه زودتر پرونده اش تموم بشه، حاضر می شه از بخشی از خواسته اش کوتاه بیاد.
5. تمایل به سازش و مصالحه با خوانده: گاهی اوقات، خواهان می خواد با خوانده سازش کنه و پرونده رو به صلح و صفا تموم کنه. کم کردن خواسته می تونه نشونه حسن نیت باشه و راه رو برای مذاکره و رسیدن به یه توافق دوستانه هموار کنه. این یک روش برای نشان دادن انعطاف پذیری و رسیدن به یک راه حل مسالمت آمیز است.

مهمترین اثرات حقوقی کاهش خواسته: چی به چی می شه؟

خب، می رسیم به قسمت هیجان انگیز ماجرا: اثر کم کردن خواسته چیست؟ اینجاست که باید حسابی حواستون رو جمع کنید، چون این کاهش خواسته، مثل یه موج، اثرات زیادی روی جنبه های مختلف پرونده تون می ذاره و می تونه سرنوشت دعوا رو عوض کنه. بیاین با جزئیات ببینیم این اثرات چی هستن:

الف) تأثیر بر هزینه دادرسی: پولی که پس نمی گیرید!

یادتونه که وقتی دادخواست رو ثبت می کنید، باید بر اساس میزان خواسته تون، یه هزینه ای رو به دادگاه پرداخت کنید؟ اسمش هزینه دادرسیه. حالا فرض کنید شما از خوانده 200 میلیون تومان طلب داشتید و هزینه دادرسی رو بر اساس همین مبلغ پرداخت کردید، اما بعداً خواسته تون رو به 100 میلیون تومان کاهش دادید.

اینجا یه نکته خیلی مهم وجود داره که باید تو ذهنتون حک کنید: مبلغ هزینه دادرسی که بر اساس خواسته اولیه پرداخت کردید، دیگه قابل استرداد نیست! یعنی نمی تونید بگید چون خواسته م رو کم کردم، مابه التفاوت هزینه ش رو پس بدید. این پول دیگه از بین رفته و دادگاه اون رو به شما برنمی گردونه. پس توی تصمیم گیری برای کاهش خواسته، این نکته رو همیشه در نظر داشته باشید که ضرر مالی اولیه رو متحمل شده اید.

اما یه جنبه دیگه هم هست که کمی به نفعتون تموم می شه (البته اگه خوانده محکوم بشه): اگه خوانده توی دادگاه محکوم بشه و قرار باشه بخشی از هزینه های دادرسی رو پرداخت کنه، اون وقت سهمش رو بر اساس خواسته جدید و کاهش یافته شما محاسبه می کنن، نه خواسته اولیه. مثلاً اگه خواسته از 200 میلیون به 100 میلیون کاهش پیدا کرده، هزینه دادرسی که خوانده باید بپردازه، بر اساس همین 100 میلیون محاسبه می شه. این یعنی بار مالی کمتری روی دوش خوانده (در صورت محکومیت) میفته.

ب) تأثیر بر خسارت دادرسی: همه چیز کوچک تر می شود!

خسارات دادرسی شامل چیزهایی مثل حق الوکاله وکیل، هزینه کارشناسی، هزینه های اجرای قرار، خسارت تأخیر تأدیه و… می شه. این ها همون هزینه هایی هستن که برای پیش بردن پرونده متحمل می شید و معمولاً در صورت پیروزی در دعوا، می تونید از طرف مقابل مطالبه کنید.

خبر خوب (یا شاید هم بد، بستگی داره به کدوم سمت دعوا باشید!) اینه که با کم کردن خواسته، تمام این خسارات دادرسی هم بر مبنای میزان خواسته جدید محاسبه و مطالبه می شن. یعنی اگه خواسته تون رو کم کردید، خسارت تأخیر تأدیه یا حق الوکاله وکیل هم بر مبنای همین خواسته جدید محاسبه می شه. این یعنی در صورت محکومیت خوانده، بار مالی کمتری روی او می افتد و در مقابل، شما هم کمتر می توانید بابت خسارت از او دریافت کنید. این یه شمشیر دو لبه اس که باید حسابی بهش دقت کنید.

ج) تأثیر بر محدوده رسیدگی دادگاه: اختیارات دادگاه محدودتر می شود!

یکی از مهمترین اثرات کم کردن خواسته اینه که وقتی شما خواسته تون رو کم می کنید، در واقع دارید محدوده کاری دادگاه رو هم مشخص تر و محدودتر می کنید. دیگه دادگاه نمی تونه به اون بخشی از خواسته که شما ازش دست کشیدید، رسیدگی کنه. این یعنی دادگاه فقط و فقط مکلفه که توی چارچوب خواسته جدید و کاهش یافته شما حکم بده و پاش رو از این دایره فراتر نمی ذاره.

مثلاً اگه اول 100 سکه خواسته بودید و حالا کردیدش 50 سکه، دادگاه حتی اگه تشخیص بده شما به 70 سکه حق دارید، نمی تونه حکم به پرداخت 70 سکه بده؛ چون شما خودتون از اون 20 سکه اضافی کوتاه اومدید. این یعنی دادگاه نمی تونه برای بیشتر از خواسته جدید شما حکمی صادر کنه و شما هم نباید انتظار داشته باشید که دادگاه از اختیار خودش استفاده کنه و بیشتر از اون چیزی که الان خواستید، براتون حکم بده.

د) تأثیر بر قابلیت اعتراض به رأی: بازی با حد نصاب ها!

این بخش خیلی مهم و حساسه و شاید کمتر کسی بهش دقت کنه! می دونید که برای اعتراض به رأی دادگاه (مثلاً تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی)، یه سری نصاب های مالی وجود داره. یعنی اگه مبلغ خواسته از یه حدی کمتر باشه، ممکنه اصلاً نتونید به رأی اعتراض کنید یا فقط تا یه مرحله خاصی بتونید اعتراض کنید.

با کم کردن خواسته، این نصاب ها بر اساس میزان خواسته جدید سنجیده می شن. بیایید یه مثال بزنیم:

فرض کنید طبق قانون، اگه مبلغ خواسته در دعاوی مالی زیر 50 میلیون تومان باشه، رأی دادگاه بدوی قطعیه و قابلیت تجدیدنظرخواهی نداره. اگه خواسته اولیه شما 60 میلیون تومان بوده (و طبیعتاً قابل تجدیدنظر بوده)، اما شما اون رو به 40 میلیون تومان کاهش دادید، حالا رأی دادگاه بر اساس همین 40 میلیون صادر می شه و دیگه قابل تجدیدنظرخواهی نیست و قطعی تلقی می شه. یعنی خودتون راه اعتراض رو به روی خودتون بستید.

همین قاعده برای فرجام خواهی هم صادقه. نصاب های فرجام خواهی هم بر اساس خواسته کاهش یافته محاسبه می شن. پس خیلی حواستون باشه که با کم کردن خواسته، ممکنه راه اعتراضات بعدی رو به روی خودتون ببندید. این یعنی یه تصمیم حسابی سرنوشت سازه و باید با آگاهی کامل و مشورت وکیل متخصص گرفته بشه تا بعداً پشیمون نشید.

ه) ماهیت اقراری و عدم امکان رجوع: راه برگشتی نیست!

همونطور که اول هم گفتیم، وقتی خواسته تون رو کم می کنید، این کار مثل یه اقرار ضمنی می مونه. شما دارید رسماً از اون بخش از خواسته تون عدول می کنید. مهمترین اثر این عدول چیه؟ اینه که دیگه نمی تونید پشیمون بشید و همون بخش از خواسته رو دوباره توی همون پرونده یا حتی توی یه پرونده جدید، مطالبه کنید. یعنی اگه یک بار از 50 سکه کوتاه اومدید و شد 30 سکه، دیگه نمی تونید همون 20 سکه رو برگردونید یا توی یه دعوای دیگه دنبالش برید.

این نکته حیاتی است که کاهش خواسته به منزله چشم پوشی قطعی از بخش کاهش یافته است و امکان رجوع یا طرح مجدد آن در آینده وجود ندارد.

این یعنی یه تصمیم قطعی و برگشت ناپذیره که مستقیم روی حقوق شما به عنوان خواهان تأثیر می ذاره. پس قبل از اینکه این کار رو بکنید، حسابی فکر کنید و تمام جوانب رو در نظر بگیرید.

تفاوت کاهش خواسته با مفاهیم مشابه: قاطی نکنید!

توی حقوق، خیلی از اصطلاحات شبیه به هم هستن و اگه حواسمون نباشه، ممکنه حسابی قاطی شون کنیم و دچار اشتباه بشیم. کاهش خواسته هم از این قاعده مستثنی نیست و با دو مفهوم دیگه خیلی وقت ها اشتباه گرفته می شه: کاهش بهای خواسته و استرداد دعوا. بیایید ببینیم فرقشون چیه تا دیگه هیچ ابهامی براتون نمونه.

تفاوت با کاهش بهای خواسته: ارزش پولی با خود خواسته!

یه وقتایی هست که شما توی دادخواستتون، علاوه بر خود خواسته (مثلاً مطالبه یک دستگاه خودرو یا یک ملک)، بهای خواسته رو هم می نویسید. بهای خواسته، همون ارزش ریالی اون چیزیه که شما می خواهید. این ارزش ریالی معمولاً برای تعیین صلاحیت دادگاه (که آیا پرونده باید به شورای حل اختلاف بره یا دادگاه عمومی) یا مشخص کردن اینکه رأی قابل اعتراض هست یا نه، استفاده می شه.

کاهش خواسته یعنی خود اون چیزی که می خواهید رو کم کنید (مثلاً از 6 دانگ ملک، 3 دانگش رو بخواهید یا از 100 میلیون تومان طلب، 70 میلیونش رو بخواهید). اما کاهش بهای خواسته یعنی ارزش پولی اون چیزی که می خواهید رو کم کنید (مثلاً بگید ارزش این 6 دانگ ملک، به جای 1 میلیارد تومن، 500 میلیون تومنه، در حالی که خود 6 دانگ رو همچنان می خواهید). این دو تا کاملاً با هم فرق دارن!

در حالی که کاهش خواسته (همونطور که گفتیم) توی تمام مراحل دادرسی ممکنه، کاهش بهای خواسته اصولاً توی جریان رسیدگی ممکن نیست و شرایط خیلی خاصی داره و معمولاً فقط توی مرحله اول تنظیم دادخواست باید به درستی درج بشه. پس حواستون باشه که این دو تا رو به جای هم استفاده نکنید، چون اثراتشون کاملاً متفاوته.

تفاوت با استرداد دعوا (یا استرداد قسمتی از دعوا): حذف یا کم کردن؟

فرض کنید شما توی دادخواستتون، چند تا خواسته مستقل از هم داشتید. مثلاً هم مطالبه خلع ید از یک ملک رو خواستید و هم اجرت المثل ایام تصرف (کرایه مدتی که ملک دست کسی دیگه بوده). حالا در طول رسیدگی تصمیم می گیرید که دیگه دنبال اجرت المثل نرید.

اینجا، شما دارید یکی از خواستههای مستقلتون رو حذف می کنید، نه اینکه میزان یک خواسته رو کم کنید. به این کار می گیم استرداد قسمتی از دعوا. اگه کل دعوا رو رها کنید و دیگه هیچ کدوم از خواسته ها رو دنبال نکنید، می شه استرداد دعوا.

فرقش چیه؟ اثرات حقوقی این دو تا متفاوته. مثلاً اگه شما یه دعوایی رو استرداد کنید (یعنی کلاً ازش دست بکشید)، توی بعضی موارد ممکنه بتونید همون دعوا رو دوباره توی یه دادخواست جدید مطرح کنید و شانس دومی داشته باشید. اما همونطور که بارها گفتیم، اگه خواسته تون رو کاهش بدید، دیگه نمی تونید اون بخش کاهش یافته رو مجدداً مطالبه کنید و پرونده رو از اول شروع کنید.

پس توی انتخاب بین حذف کردن یه خواسته یا کم کردن میزانش، باید حسابی دقت کنید و فرقشون رو بدونید. اگه چندین خواسته مستقل دارید و می خواهید یکی رو کلاً کنار بذارید، استرداد دعوا (یا قسمتی از آن) مدنظره. اما اگه یک خواسته دارید و می خواهید میزانش رو کم کنید، اینجاست که کاهش خواسته مطرح می شه.

نمونه لایحه کاهش خواسته: چطور بنویسیم؟

برای اینکه درخواست کاهش خواسته رو به دادگاه ارائه بدید، می تونید یه لایحه ساده ولی استاندارد بنویسید. این لایحه باید شامل اطلاعات مهم پرونده و خواسته جدیدتون باشه. اینجا یه نمونه از این لایحه رو براتون آوردیم که می تونید ازش ایده بگیرید و با اطلاعات پرونده خودتون کاملش کنید:

ریاست محترم شعبه ... دادگاه عمومی حقوقی / تجدیدنظر شهرستان ...

با سلام و احترام،

اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان], به کد ملی [کد ملی خواهان], خواهان پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده] که موضوع آن [موضوع اصلی دعوا، مثلاً مطالبه وجه، مطالبه سکه، یا خلع ید], در حال رسیدگی در آن شعبه محترم می باشد، به استحضار می رساند:

در دادخواست تقدیمی مورخ [تاریخ دادخواست اولیه], مبلغ / تعداد [مبلغ یا تعداد اولیه خواسته] از خوانده محترم مطالبه گردیده است. با توجه به [ذکر دلیل کاهش خواسته به صورت مختصر و شفاف، مثلاً بازنگری در اسناد و مدارک و حصول اطمینان از میزان دقیق طلب, یا اطلاع از توانایی مالی محدود خوانده و تمایل به تسریع در دریافت بخشی از مطالبات, یا صرف نظر از قسمتی از خواسته برای تسهیل در رسیدگی و امکان مصالحه], اینجانب تقاضای کاهش خواسته را به مبلغ / تعداد [مبلغ یا تعداد جدید خواسته] دارم.

لذا مستند به ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی، از محضر دادگاه محترم تقاضای رسیدگی و صدور حکم مقتضی بر اساس میزان خواسته جدید به مبلغ / تعداد [مبلغ یا تعداد جدید خواسته] را دارم.

با تشکر و احترام فراوان،
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضا]
[تاریخ]

همینطور که می بینید، لازم نیست خیلی پیچیده اش کنید. فقط کافیه اطلاعات لازم رو شفاف و واضح بنویسید و دلیل مختصری رو هم برای این تصمیمتون بیارید. این لایحه به دادگاه کمک می کنه تا متوجه تغییرات خواسته شما بشه و طبق اون، رسیدگی رو ادامه بده.

نتیجه گیری: با آگاهی کامل قدم بردارید!

تا اینجا حسابی راجع به اینکه اثر کم کردن خواسته چیست و چه جوانبی داره، صحبت کردیم. فهمیدیم که کاهش خواسته یه ابزار حقوقی قدرتمند در دست شماست که می تونه روند پرونده رو حسابی تغییر بده و مسیر دادگاه رو به کل عوض کنه. از تغییر توی هزینه های دادرسی و خسارات گرفته تا محدود شدن اختیارات دادگاه و حتی تعیین قابلیت اعتراض به رأی، همه و همه تحت تأثیر این تصمیم قرار می گیرن.

یادتون باشه که وقتی خواسته ای رو کم می کنید، دیگه راه برگشتی نیست و نمی تونید دوباره دنبالش برید. این عمل به منزله یک اقرار ضمنی و عدول قطعی از اون بخش از خواسته است. پس اینطور نیست که هر وقت پشیمون شدید، بتونید همه چیز رو به حالت اول برگردونید. این یعنی تصمیم گیری برای کاهش خواسته، نیازمند دقت و آگاهی بالاییه.

با تمام این اوصاف، اگه توی موقعیتی قرار گرفتید که فکر می کنید باید خواسته تون رو کم کنید، عجله نکنید! حتماً و حتماً قبل از هر اقدامی، با یه وکیل متخصص مشورت کنید. یه وکیل خوب می تونه تمام ابعاد این تصمیم رو براتون روشن کنه، شما رو از پیامدهای احتمالی آگاه کنه، تفاوت های اون رو با مفاهیم مشابه مثل استرداد دعوا توضیح بده و بهترین راه رو نشونتون بده تا خدای نکرده، بعداً پشیمون نشید. حقوق، میدانی نیست که بشه بدون راهنما و چراغ قوه توش قدم زد. پس چراغ راهتون رو روشن کنید و با کمک یک متخصص، بهترین تصمیم رو برای پرونده تون بگیرید.

سوالات متداول

آیا کاهش خواسته می تواند به صورت شفاهی انجام شود؟

بله، کاملاً! شما می توانید در جلسه دادگاه به صورت شفاهی درخواست کاهش خواسته بدهید. این درخواست در صورت جلسه دادگاه ثبت می شود و با امضای شما رسمیت پیدا می کند. البته امکان ارائه لایحه کتبی هم وجود دارد.

آیا پس از کاهش خواسته، امکان افزایش مجدد آن وجود دارد؟

خیر، متأسفانه اینطور نیست. بر اساس ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی، افزودن خواسته یا تغییر نحوه دعوا تنها تا پایان اولین جلسه دادرسی و با شرایط خاصی ممکن است. اما قسمتی که کاهش یافته، به منزله عدول خواهان تلقی شده و دیگر قابل افزایش مجدد نیست.

آیا کاهش خواسته نیاز به پرداخت هزینه اضافی دارد؟

خیر، برای خودِ عمل کاهش خواسته نیازی به پرداخت هزینه اضافی نیست. اما نکته مهم اینجاست که هزینه دادرسی که قبلاً بر اساس خواسته اولیه پرداخت کرده اید، به شما مسترد نمی شود و این مبلغ سوخت می شود.

کاهش خواسته در دعاوی غیرمالی چگونه است؟

کاهش خواسته عمدتاً در دعاوی مالی و برای خواسته های معلوم یا عین معین کاربرد دارد. در دعاوی غیرمالی که خواسته معمولاً غیرقابل تفکیک و تقسیم است، ممکن است کاهش بخشی از دعوا به معنای استرداد آن قسمت از دعوا تلقی شود و نه صرفاً کاهش میزان خواسته.

آیا کاهش خواسته به منزله اقرار قطعی است که دیگر نتوان آن بخش را مطالبه کرد؟

بله، دقیقاً! کاهش خواسته نوعی اقرار ضمنی از سوی خواهان به عدم استحقاق خود نسبت به بخش کاهش یافته تلقی می شود و شما دیگر نمی توانید همان بخش از خواسته را در همان دعوا یا در دعوایی دیگر مجدداً مطالبه کنید. این تصمیم برگشت ناپذیر است.

آیا کاهش خواسته می تواند بر تصمیم دادگاه در مورد صدور حکم تأثیر بگذارد؟

قطعاً. با کاهش خواسته، محدوده رسیدگی دادگاه نیز محدود می شود و دادگاه تنها در چارچوب خواسته جدید شما حکم صادر خواهد کرد. این امر می تواند منجر به صدور حکم سریع تر شود، اما به این معنی است که دادگاه نمی تواند برای بیشتر از خواسته جدید شما حکم دهد، حتی اگر شواهد بیشتری به نفع شما وجود داشته باشد.